Xorijiy mamlakatlarda ta’lim taraqqiyotining asosiy yо‘nalishlari va ilg‘or xorijiy tajribalar

3. Blended learning. Blended learning (aralash о‘qitish) zamonaviy ta’limning nisbatan yangi, biroq, tobora ommalashib borayotgan shakli sanaladi.

Ushbu shakldagi о‘qitish jarayonida talaba mustaqil ta’lim oladi, ammo ayni vaqtda unga guruh va о‘qituvchi tomonidan yordam kо‘rsatiladi.

Guruhli mashg‘ulotlar davomida “blended learning” (aralash о‘qitish)ning qо‘llanilishi tufayli har bir talaba о‘quv materiallarini о‘zlashtirish borasida о‘zida rо‘y berayotgan ijobiy о‘zgarishlarni namoyon etgan holda muloqot kо‘nikmalarini о‘zlashtirib boradi, о‘tilgan materiallarni takrorlaydi va yangi mavzuni о‘rganishga tayyorlanadi. Blended learning (aralash о‘qitish) kо‘p holatlarda topshiriqlarga tayanadi va asosiy, muhim ma’lumotlar negizida tashkil etiladi, qо‘shimcha materiallar esa talabaga onlayn platforma orqali uzatib beriladi.

Blended learning (aralash о‘qitish) – onlayn о‘quv materiallari hamda о‘qituvchi rahbarligida guruhda ta’lim olishga asoslangan о‘qitish shakli93 Talaba mustaqil ta’lim olar ekan, guruhning boshqa a’zolari bilan onlayn rejimda tashkil etilayotgan muhokamada ishtirok etish orqali hamkorlik qiladi. Auditoriyada va onlayn rejimda tashkil etilayotgan mashg‘ulotlar vaqt miqdori bо‘yicha о‘zaro mos kelishi turlicha о‘zgarib turishi mumkin. Ta’limning turli bosqichlarida masofaviy va mustaqil ta’lim samarali ravishda qorishtirib yuboriladi. Aralash ta’lima о‘qituvchi rahbarligida tashkil etiladigan mashg‘ulotlar uchun soatlar hajmi kamaytiriladi degan faraz notо‘g‘ridir. Vlended learning (aralash о‘qitish)ning muvaffaqiyati ta’lim vositalarining tо‘g‘ri tanlanishi bilan belgilanadi. Bu ta’lim shaklining afzalligi shundaki, talabaning о‘zi о‘quv materialini о‘zlashtirish tezligi va ta’lim jarayonining intensivligini о‘zi belgilaydi. Aralash о‘qitish о‘zida quyidagi Yevropa ta’limi modellarini jamlaydi:


Bu shakldagi ta’lim quyidagi shaxslar uchun nihoyatda ahamiyatlidir: ish vaqti qat’iy tartibga solinmagan sohalarning xodimlari; ishlab chiqarish ajralmagan holda ta’lim olishlari lozim bо‘lgan korxona, tashkilot va firmalarning xodimlari; “jonli muloqotga asoslangan ta’lim” muhitida о‘qishni xohlovchi shaxslar uchun. Aralash ta’limning tarkibiy tuzilmasi ham о‘zgaruvchan hisoblanadi. Ayni vaqtda xorijiy mamlakatlarda aralash ta’limning о‘ndan ortiq shakllari mavjud. О‘qitish amaliyotida aralash ta’lim о‘z “о‘lcham” (kо‘rsatkich)lariga ega. Ular quyidagilardir:

- malakali kadrlar guruhining shakllantirilganligi;

- mahorat darslariga asoslangan ta’lim;

- yuqori darajadagi yutuqlari kafolatlovchi muhit;

- talabalarning о‘z shaxsiy ta’limiy yutuqlari uchun javobgarligi

OTMda blended learning (aralash о‘qitish) quyidagilarga asoslanadi:

Blended learning – aralash о‘qitish tizimi bо‘lib, ta’limiy konsepsiya hisoblanadi, qaysiki mustaqil ravishda bilimlarni onlayn orqali va kunduzgi holatda о‘qituvchi ishtirokida о‘rganiladi. YA’ni “shu yerda va hozir” degan ma’nolarni tushuniladi. Brick and Mortar (kirpich i rastvor) ingliz tili idiomasi bо‘lib, an’anaviy ma’noni anglatadi. Demak, Brick and Mortar Education kunduzgi о‘qitishning an’anaviy shaklidir. Bu holatda kompyuter ta’limda mediatr bо‘lib xizmat qiladi. Aralash о‘qitish shakllari:

XX asrning 60 yillarida mavjud bо‘lib, tushunchasi 1999 yilda amerika pressasi Interctive learning Center markazi EPIC Learning deb о‘zgartirdi. Ularning ma’ruzasida internet orqali о‘qitishni tavsiya qilingan. Blended learning metodologiyasidan foydalanishi e’tiborga olingan. 2006 yilda Bonk va Grem kitoblarida “yuzma-yuz” va kompyuter orqali о‘qitish ekanligi e’tiborga olingan. 1998 yilda Aleksandr Mak Kenzi tadqiqotida kompyuter yordamida BKMlarini о‘zlashtirishini osonligi qayd etilgan. Blended learning uch qismdan iborat:



Foydali jihatlari: bilimlar tо‘plami va baholash imkoniyati hamda о‘qituvchiga kо‘p odamlarni о‘qitish imkoniga ega.

Kamchiliklari: Akt bо‘yicha

Blended learning modellari:

• 
  Face – To – Face Driver (Drayver kunduzgii ta’lim)
  
• 
  Rotation Model (Rotatsiya modeli)
  
• 
  Flex Model (Moslashuvchan model)
  
• 
  Online lab (Onlayn laboratoriya)
  
• 
  Self-Blend Model (О‘zing aralashtir)
  
• 
  Online Driver Model (Drayver onlayn ta’lim)²