«veterinariya» ixtisosligi bo’yicha oliy o’quv yurtlari uchun qo’llanma

Gistolizatoterapiya
- sog’lom hayvon to’qimalarini kislotalar, 
ishqorlar yoki to’qima fermentlari ta’sirida eritish, parchalash yo’li bilan 
olingan 
preparatlardan 
foydalanishdir. 
Bu 
usulning 
asoschisi 
M.P.Tushnov (1879-1935) hisoblanadi. 
Gistolizatoterapiyada asosan oqsillarning gidrolizi mahsulotlaridan 
peptonlar, albumozlar, polipeptid va aminokislotalar organizmga 
umumiy nospesifik stimullovchi ta’sir ko’rsatadi va shuningdek, spesifik 
ta’siri ham mavjud. Masalan, ovariolizat tuxumdonlar rivojlanishini 
jadallashtiradi. 
Sitotoksinoterapiya
da organizmga sitotoksinlar yuborish yo’li 
bilan biostimulyatorlar hosil qilish tushuniladi. Veterinariya amaliyotida 
ASS (antitoksin zardob) surunkali yallig’lanishlarini davolashda 
(bronxopnevmoniya, plevrit, dermatit, tez bitmaydigan yaralar va b.) 
qo’llaniladi. Sitotoksin zardoblar hayvonlarni turli to’qima yoki 
a’zolarning xujayraviy elementlari bilan emlash hisobiga olinadi. 
Tuqima preparatlari
bilan davolash bugungi kunda eng ko’p 
qo’llanilayotgan nospesifik stimullash usullaridan hisoblanadi. Bu usul 
hayvonot yoki o’simlik to’qimalarini konservasiya qilish yo’li bilan 
olingan preparatlarini profilaktik va davolash maqsadida organizmga 
yuborishga asoslangan. 
Diyetoterapiya
- davolash maqsadida oziqalantirish bo’lib, maxsus 
oziqlantirish orqali patogenetik jarayonni tugatishga qaratilgandir. 
Diyetoterapiya hayvonlar turi, zoti, yoshi va mahsuldorligini, ishlab 
chiqarish texnologiyasi va alohida patologiyani hisobga olgan holda olib 
boriladi. 
Parhyez oziqa sifatida yengil hazmlanadigan, oqsillar, uglevodlar, 
vitamin va minerallarga boy va yaxshi sifatli oziqalar tanlanadi. Parhyez 
oziqalar makro- va mikroelementlar tuzlari hamda vitaminlar bilan 
boyitiladi. Yaxshi hazmlanishi uchun oziqalarga maydalash, tuzlash, 
bug’lash va o’stirish usullari bilan ishlov beriladi. Parhyez oziqalar 
sifatida qoramollar uchun yangi o’rilgan o’tlar, har xil o’tlar yoki beda 
pichani, o’t uni, sabzi, qandli yoki oziqabop lavlagi, yaxshi sifatli omixta 
yemlar, mayda shoxli hayvonlar uchun har xil o’tlar pichani, mineral va 
vitaminlar aralashtirilgan omixta yemlar, cho’chqalar uchun omixta 
yemlar, qaynatilgan kartoshka, ildizmevalilar, yog’i olingan sut, ko’kat 
oziqalar, go’shtxur hayvonlar uchun esa go’sht qiymasi va qaynatmasi, 
sut va guruchli bo’tqa berilishi mumkin. 
Diyetik rejimni tavsiya etishda diagnozni, kasal hayvon va 
jaroxatlangan a’zo holati hisobga olinadi. Masalan, jigar va buyrak 

---

23 
kasalliklarida tuz berish kamaytiriladi, sanoat qoldiqlarini berish 
to’xtatiladi, oshqozon oldi bo’limlarining gipotoniyasida hayvonni 1-3 
kun davomida yarim och qoldirish va ko’p miqdorda suv ichirish tavsiya 
etiladi. Hayvon sog’aygach asosiy rasionga asta-sekinlik bilan 
o’tkaziladi. Parhyez oziqalar yaxshi sifatli, to’yimligi yuqori bo’lishi va 
organizmning ehtiyojlarini to’liq qondirishi hamda kam-kamdan tez-tez 
berilishi lozim. Ayrim hollarda parenteral yo’llar, klizmalar orqali 
sun’iy oziqlantirish tavsiya etiladi.