«veterinariya» ixtisosligi bo’yicha oliy o’quv yurtlari uchun qo’llanma

Terapiya usullari.
Dorilar va davolash vositalaridan oqilona 
foydalanishga 
terapiya usullari
deb ataladi. O’zining maqsad va 
vazifalari yoki ta’siriga ko’ra, terapiya usullari quyidagicha tasniflanadi: 
Etiotrop usul.
Bu usul kasallikning sababini yo’qotishga qaratilgan 
bo’lib, kasallikning qo’zg’atuvchisi organizmda mavjud bo’lib, o’z 
ta’sirini davom ettirayotgan paytda qo’llaniladi. Maxsus qon zardoblari, 

---

18 
antibiotiklar va ximiopreparatlarni qo’llash kasallik chaqiruvchisi 
bo’lgan mikroorganizmlarni o’ldiradi va shu yo’l bilan etiotrop ta’sir 
etadi.
Patogenetik usul
etiotrop usul bilan birgalikda, a’zolar va 
to’qimalar buzilgan funksiyalarini qayta tiklash va ichki muhitni 
me’yorlashtirish va organizm immunobiologik xususiyatlarini oshirish 
maqsadlarida, ko’pincha etiologik omillarning ta’siri tugugandan keyin 
qo’llaniladi. Shamollash, sinish-chiqish, lat yeyish, sovuq o’rishi va 
boshqalar patogenetik usul bilan davolanadi. Bunda albatta kasallikning 
kechishi (o’tkir, yarim o’tkir, surunkali) va qaysi bosqichda 
rivojlanayotganligi hisobga olinadi. Masalan, kataral bronxopnevmo-
niyaning o’tkir kechishida antibiotiklar va kalsiy xlorid eritmasi 
qo’llanilsa, surunkali kechishida esa fizioterapiya usullari va natriy 
xloridning gipertonik eritmalaridan foydalaniladi. 
Patogenetik usul kasal hayvon organizmining himoyalanish 
kuchlarini patologik jarayonni yo’qotishga jalb etish va stimullashga 
qaratilgan bo’ladi. Patologik mexanizmlarni yo’qotish yoki pasaytirish 
bilan patogenezga teskari jarayon - sanogenezni ma’romlashtirishga 
erishiladi, va bu bilan hayvonning sog’ayishi ta’minlanadi.
Patogenetik vositalar organizmga gumoral, markaziy va vegetativ 
nerv tizimi orqali, immunobiologik himoyalanish jarayonlarini 
faollashtirish orqali murakkab ta’sir etadi. 
Patogenetik terapiyaga tabiiy va sun’iy yorug’lik nurlari, suv bilan 
davolash 
muolajalari, 
kompresslar, 
qitiqlovchi 
vositalar 
(teri 
qoplamasiga skipidar, kamfora moyi kabilarni surtish, gorchichniklar, 
bonkalar qo’yish, massaj, elektroterapiya), to’qima va a’zolar 
funksiyasini stimullovchi, balg’am kuchiruvchi, surgi va peristaltikani 
kuchaytiruvchi, siydik va o’t haydovchi, oshqozon va ichaklar 
sekresiyasini kuchaytiruvchi dorilarni qo’llash misol bo’ladi.
Patogenetik terapiyada nospesifik stimullovchi usullar asosiy o’rinni 
egallaydi. Veterinariya amaliyotida bu usullardan seroterapiya, gemote-
rapiya, lizatoterapiya, sitotoksinoterapiya, gammaglobulinoterapiya, 
to’qima preparatlari bilan davolash keng qo’llaniladi.