Вазирлиги тошкент молия институти

Халқаро божхона ташкилоти (ХБТ)
1952 йил таъсис этилган ва 
ҳозирги кунда 139 давлатни бирлаштирган, жумладан Собиқ СССР республи-
каларининг деярли барчасини.
Ташкилотнинг асосий вазифаси – жаҳон доиравий айланишини 
тезлаштириш ҳамда божхона чегараларидан товарлар ва жисмоний шахслар 
ҳаракатини унификациялаш ва соддалаштириш мақсадида ягона бож “ўйин 
қоидасини” ишлаб чиқади ва тарғиб қилади. Бунда божхона тизими ва 

---

190 
қонунчилигини уйғунлаштириш ҳамда божхона хизматини модернизациялаш 
катта аҳамият касб этади.
ХБТ нинг вакиллик органи бита бошқарувчи ва олти вице-бошқарув-
чидан ташкил топган Кенгаш, бир вақтнинг ўзида Молиявий ва техник 
комитетлар, Сиёсий комиссия, минтақалардаги вакиллар ҳисобланади.
Кенгашнинг юқори органи – аъзо мамлакатлар божхона хизмати 
бошлиқларининг ҳар йилги йиғилиши ҳисобланади. Бунда Сиёсий комиссия 
ва Молиявий комитетлар тайёрлаган материаллар кўриб чиқилади ва 
қарорлар қабул қилинади ҳамда ХБТ фаолияти стратегияси йўналиши бўйича 
тавсиялар берилади. Ташкилотнинг доимий фаолият кўрсатувчи ижроия 
органи Секретариат бўлиб, қароргоҳи Брюсселда (Белгия) жойлашган. 
ХБТ нинг асосий фаолият йўналишларидан бири божхона ишини 
такомиллаштириш бўлиб, жаҳон хўжалигидаги ўзгаришларга қараб 
хужжатларни янгилаш ва битимларни кўриб чиқиш бўйича тавсиялар ишлаб 
чиқилади. Бу ташкилотнинг жаҳон иқтисодиёти ривожланишига қўшган энг 
катта амалий ҳиссаси божхона жараёнларини уйғунлаштириш ва 
соддалаштириш бўйича ХБТ Конвенсиясининг ишлаб чиқилганидир - Киото 
Конвенсияси (1973 йил қабул қилинган) ҳамда товарларни номлаш ва 
кодлаштиришнинг Гармонизацияланган тизими тўғрисидаги Конвенсия 
(1983 йил қабул қилинган). 
Халқаро денгиз ташкилоти
(ХДТ, ИМО) мақсадлари қуйидагилардан 
иборат:
а) халқаро савдо денгиз кема қатнови билан боғлиқ техник масалалар бўйича 
анжуманлар ўтказилишини таъминлаш ва ҳукуматлар ўртасидаги 
ҳамкорликни амалга ошириш механизмини таъминлаш;
б) денгизда хавфсизлик ва кема қатнови самарадорлигини оширишга 
тааллуқли масалалар, кемалардан денгиз ифлослантирилишини олдини олиш 
ва назорат қилиш масалалари бўйича умумтан олинган амалий стандартларни 
вужудга келтиришга кўмаклашиш;

---

191 
в) 1958 йилги Конвенцияда белгиланган мақсадлардан келиб чиқувчи 
ҳуқуқий масалаларни ҳал этиш; 
г) ҳукуматларнинг халқаро савдо кема қатновига нисбатан ортиқча 
чекловлар ва дискриминацион чора-тадбирларни тугатганликларини 
рағбатлантириш;
д) БМТ ихтисослашган муассасаси ёки ҳоҳлаган органи томонидан кема 
қатновига боғлиқ масалаларни кўриб чиқилишини таъминлаш. 
Халқаро денгиз ташкилотига 152 давлат аъзодир. Қароргоҳи Лондонда 
жойлашган.