Тупроқни ким таҳлил. Ас ўзг

 
2.
Bufer eritmasi ( NH
4
CI + NH
4
OH);
 
3.
1% li gidrooksilamin xlorid (NH
4 
ON HCI) 
 
4.
1% li natriy sulfid;
 
5.
10%li Na OH;
 
6.
Qora xromogen;
 
Tuproq karbonatlarini Atsidimetrik usulda aniqlash 
Ma’lumki, tuproq tarkibidagi CaCO
3
, MgCO
3
, singari birikmalar 
tuproqning karbonatli ekanligini belgilaydi. O‘rta Osiyo bo‘z tuproqlari 
kabi lyoss va lyossimon ona jinsli tuproqlarning karbonatlilik darajasi 
boshqa tuproqlarga nisbatan yuqoriroqdir. Shu sababli bunday tuproqlarda 
karbonatlilik darajasini belgilashda nisbatan kam tuproq namunasi bilan 
ham ishlash mumkin. Tuproq karbonatliligi uning ishlatilish muddatiga 
qarab turlicha tarqaladi. Masalan, uzoq davrlardan beri ishlanib kelayotgan 
tuproqlarda karbonatlar ko‘pincha pastki qatlamlarga yuvilib tushadi. 
Sug‘orilmaydigan, lalmikor yerlarda va yangi o‘zlashtirilgan yerlarda esa 
karbonatlar yuqori qatlamlarda hosil bo‘ladi. 
Tuproqning karbonatliligini aniqlash uning kimyoviy tarkibi, fizik 
xossalari va mexanik tarkibini belgilashda ahamiyatlidir. 
Karbonatlar suvda kam eriydi, shu sababli ularni tuproq kesimi 
bo‘ylab tarqalishi uzoq muddatli sug‘orish natijasidagina o‘zgaradi. 
Karbonatlilikni aniqlash tuproqning asosiy xossalarini o‘rganish, 
sug‘orish natijasidagi o‘zgarishlarni aniqlash va uning umumiy xossalarini 
belgilash uchun zarur. 
Odatda, karbonatlar ularni xlorid kislotasi bilan parchalash yo‘li orqali 
ajratib aniqlanadi. Mavjud Knop uslubi juda aniq uslub bo‘lib, u 

---

126 
amaliyotda kam ishlatiladi. Buning asosiy sabablaridan biri asbob 
apparaturaning yo‘qligidir. 
Bir qator yirik laboratoriyalarning ko‘rsatmasi bilan eng qulay va tez 
ishlash imkonini beradigan uslub - Atsidimetrik uslub deb topildi. Bu uslub 
karbonatlarni HCl kislotasi bilan kecha-kunduz qoldirib, parchalash va bu 
quyidagi reaksiyaga asoslangan holda davom etadi. 
CaCO
3
+ 2HCl = CaCl
2
+ H
2
CO
3
HCl kislotasining bog‘langan miqdoridan qolgan ortiqcha miqdorini 
titrlash natijasida aniqlanadi:. 
HCl + NaOH = NaCl + H
2
O 
Bu uslub, ayniqsa, O‘rta Osiyo karbonatli tuproqlari uchun aniq va 
yaxshi natijalar beradi.