Transformatorlar

Ye_p = sin 3(sh/ 120°) = Ye_3t sin 3sh/, (1-43)

Ye_S2 = Ye_ы sin 3(sh* - 240°) = £_3m sin Zsh/.

Demak, turli fazalarda uchinchi garmonika EYuK lari uzaro teng va fazalari bir xil ekan. Uchinchi garmonika EYuK larining ta’siri chulgamlarning ulanish usullariga boglik. Birlamchi chul- gamlar yulduz usulida ulanganda, uchinchi garmonikaning faza EYuK lari, ularning ayirmasi bilan anikdanadigan uchinchi garmoni­kaning liniya EYuK larini tashkil k,ilmaydi. Chunki uchinchi gar­monika faza EYuK lari Uzaro teng va bir xil yunalgandir Shu- ning uchun vaktning istalgan paytida ularning ayirmasi doimo nolga teng buladi. Demak, uchinchi garmonika kuchlanishi liniya kuchlanishida \am, tok tarkibida *am bulmaydi. Salt ishlash toki tarkibida uchinchi garmonika tokining bulmasligi magnit okimi- ning vak,t buyicha uzgarish egri chizigi egriligini oshiradi. Fer­romagnit uzakda magnit ok,imi sinusoidal bulmaydi va uning tarkibida uchinchi garmonika magnit okimi buladi (bu \akda key- inrok; yana tuxtalamiz).

Agar uch fazali transformatorning birlamchi chulgami nolь simli yulduz usulida ulangan bulsa, uning ayrim faza chulgamla- ridan tokning uchinchi garmonikasi /_opJ utadi. Nolь simdan esa






uchinchi garmonika toklarining yigindisi, ya’ni 3i_0(j3 utadi (27- rasm, a). Agar chulgamlar nolь simsiz yulduz usulida ulangan bulsa, uchinchi garmonika toklari uchun berk zanjir yuk,, shuning uchun salt ishlash toki tarkibida uchinchi garmonika toklari bulmaydi (27-rasm, b).

Magnit okimining uzgarish egri chieigini *osil k,ilish uchun koordinata Ukiningung tomondagi pastki knadrantida i_a =f(t) egri chizirini chizamiz. Tok tarkibida uch va unga karrali garmonika- lar bulmasa, uning shakli deyarli sinusoidal buladi (28-rasm). Yutsoridagi Ung kvadrantga magnitlanish egri chizigi, ya’ni F = /(/_ar)ni chizamiz. Tokning uzgarish yarim davrini bir necha bulaklarga bulib (masalan, turt bulakka), bu bulaklar ordinata- larini anik^aymiz, bu nuktalarni magnitlanish egri chizigi F ⁼ fU_a#)ga utkazamiz va yukoridagi chap kvadrantda shu nuk,ta- larga mos keladigan magnit ok;imi egri chizigining nuktalarini anik^aymiz. Olingan nuktalarni birlashtirib, f = /(/)egri chizigi sinusoidal emasligini kuramiz. Chunki magnit ok,imi tar­kibida birinchi garmonika magnit okimi F₁ bilan birga uchinchi garmonika magnit ok,imi F₃ xrm buladi (28-rasm). Okimning uchinchi garmonikasi transformator ishiga ta’sir etadi va natijada EYuK lar E_i va ^tarkibida uchinchi garmonika EYuK lari xosil buladi va ularning shakli sinusoidal bulmaydi. Lekin uch sterjenli transformatorda ayrim fazalarning uchinchi garmonika magnit ok,imlari F₃ ning yunalishi bir xil buladi. Ular ferromagnit uzak orkali tutashmaydi, balki *avo _va transformator baki de- vorlari yoki uning kohkofh orkali tutashadi. Bunday tutashishda magnit karshiligi katta bulgani uchun ok,imning uchinchi garmo­nikasi uncha katta bulmaydi. Shuning uchun EYuK larning uzgarish