2-ma’ruza: transformatorlarning cho’LG’amlari va magnit o’zaklarida bo’ladigan fizik jarayonlar

2-MA’RUZA:TRANSFORMATORLARNING CHO’LG’AMLARI VA MAGNIT O’ZAKLARIDA BO’LADIGAN FIZIK JARAYONLAR.

MAQSAD: Magnit o’zak, kuchlanishni aktiv pasayishi, magnitlovchi tok, yuqori tajribali garmonika, chulg’am induktivligi, solishtirma isrofni o’rganish.
REJA:

1. 
   Transformatorlarning magnitlanish jarayonlari.
   
2. 
   CHulg’amlari Y/ ulangan transformatorlarning magnitlanish jarayoni.
   
3. 
   CHulg’amlari Y/Y ulangan transformatorlarning magnitlanish jarayoni.
   
4. 
   Transformatorlarning magnit zanjirini xisoblash.
   

1. Transformatorlarning magnitlanish jarayonlari

Transformatorlarning magnit o’zaklarini magnitlanish jarayonida alohida o’rganishni talab qiluvchi holatlar vujudga keladi. Magnitlanish jarayonini o’rganish uchun birlamchi chulg’ami manbaga ulangan, ikkilamchi chulg’ami istehmolchiga ulanmagan, yahni transformatorning salt ishlash rejimini ko’ramiz (6-rasm).

6-rasm. Bir fazali transformatorning salt ishlash rejimi

Salt ishlash rejimida ishlayotgan bir fazali transformatorning birlamchi chulg’amidagi kuchlanishning muvozanat tenglamasi:

(2-1)
Bu yerda – kuchlanish, birlamchi chulg’amdagi kuchlanishni aktiv pasayishiga va elektr yurituvchi kuchni muvozanatlashga sarflanadi. SHuning uchun agar sinusoidal shaklda
q sint
bo’lsa, magnit oqim ham sinusoidal qonun bo’yicha o’zgarishi kerak.
F_pqF_m sin ( t- ) (2-2)
Transformatorning magnitlanish jarayonini o’rganishda uning magnit o’zagidagi quvvat isroflarini hisobga olmaymiz, u holda birlamchi chulg’amning manbadan qabul qilib olayotgan salt ishlash toki sof magnitlovchi reaktiv tokni tashkil etadi. Magnit o’zakdagi F_p oqimni magnitlovchi tok hosil qiladi. Magnit o’zak to’yinganda F_p va orasidagi proportsionallik buziladi va F_p sinusoidal bo’lganda ham sinusoidal bo’lmaydi. Buni biz 7-rasmda ham ko’rishimiz mumkin.