Toshkent moliyainstituti n. Atayeva, F. Rasulova, M. Salayeva, S. Hasanov

Eshiting sizga bor bir tamsil,

Keltiray sizga bir naziru dalil,

Bir kuni tushti ko‘kdin boron,

K o‘rsakim, yer muhiti bepoyon.

Munda tushtiyu munfail bo‘ldi,

Tushkaniga base hijil bo‘ldi.

Dedi:  «Man  bunda kimga jo  qilsam,

Bahr ila bahsu  mojaro qilsam».

K o‘rgach  o ‘zinikam o ‘shalyomg‘ur,

Sadaf ichiga tushti-yu, bo ‘Idi dur.

Bu  masal  mazmunidan  kamtarlik  kamolga,  manmanlik  esa 

zavolga  eltadi,  degan  didaktik  maiio  kelib  chiqadi.  Shu  bilan  birga, 

mazkur masal  falsafiy-axloqiy  mazmun  bilan ham  sug‘orilgan  boiib, 

akademik  V.Abdullayevning  yozishicha,  «unda  inson  va  tabiatning 

birligi,  insonning  tabiatda  kamolga  erishishi,  tabiat  esa  inson 

kamolotining makoni va sababchisi,  degan fikr ham ifodalangan».

Bu  hol,  Nishotiyning  «Husn  va  Dil»  dostoni  bilan  tanishish 

jarayonida  yanada  oydinlashadi.  Shoiming  «Husn  va  Dil»  falsafiy- 

didaktik  dostonida  axloqiy-taiimiy  qarashlar  yetakehi  o‘rinni 

egallaydi. Nishotiy  dostondagi  Aql,  Fuod, Nazar,  Ishq,  Husn,  Himmat, 

Qomat,  On,  Xayol,  Vafobonu,  G‘amza,  Ishva,  Qarashma  kabi 

timsollar  orqali  aql-farosat,  ishq-muhabbat,  do‘stlik  va  sadoqat, 

himmat va muruvvat, ilm va hunar, axloq-odob singari olijanob insoniy 

xislatlami  ulugiaydi.  Shuningdek,  Vahm,  Raqib,  Foruqa,  Faxr,  Zarq 

singari timsollar orqali  esa o‘z davridagi jaholat va adolatsizlik,  zulm 

va  zo‘ravonlik,  yovuzlik  va  yomonlik,  qo‘pollik  va  dag‘allik, 

hukmron doiralarning axloqsizligi qattiq qoralanadi.

Nishotiy  eng  yaxshi  axloqiy-tarbiyaviy  yo‘sinini  targib  qilarkan, 

qachonlardir  zulm  va  zo‘ravonlik  yovuzlik  va  yomonlik  ustidan 

ezgulik tantana qilishiga ishonadi: