Toshkent moliyainstituti n. Atayeva, F. Rasulova, M. Salayeva, S. Hasanov



Download 20,47 Mb.
Pdf ko'rish
bet152/679
Sana31.12.2021
Hajmi20,47 Mb.
#271115
1   ...   148   149   150   151   152   153   154   155   ...   679
Bog'liq
umumiy pedagogika

riyoziyotining 

shakllanishiga hamda uning 

rivojlanish  yo‘nalishlarini  belgilab  berishga  katta  hissa  qo‘shdi. 

Chunonchi, ibn Iroq ellinizm davri yunon matematik olimi Meneley (I-II 

asrda  o6tgan)  ning  «Sferika»  nomli  asarini  zidan  oldin  Sharqda 

bajarilgan  tajribalarda  yo6l  qyilgan  kamchilik  va  xatolarini  tuzatib 

qayta tarjima qiladi va bu asarga ilmiy sharh yozadi.

Ibn  Iroq  mashhur  Meneley  teoremasini  sharhlash  jarayonida 

o6zining  tekislikdagi  va  sferadagi  sinuslar  teoremasini  kashf etadi.  Ibn 

Iroqning  bu  kashfiyoti,  aniqrog6i  «Isloh  kitob  Manalus»  asari 

keyinchalik  Nasriddin  Tusiy  va  Muhiddin  Mag6ribiyning  (XIII  asr) 

asarlari  orqali  Yevropada  trigonometriyaning  rivojlanishida  muhim 

ahamiyat kasb etdi.

ibn  Iroq  asosan  sferik  trigonometriya  va  sferik  astronomiya 

masalalari  bilan  shug6ullangan  bo6lsa-da,  riyoziyot,  falakiyotning 

boshqa masalalari  ham uning  diqqat-e’tiborida turgan.  Xususan,  «Sind- 

hind  mualliflarida  tenglama  ikkilanishining  sabablari  haqida  kitob», 

«Abu  Ali  ibn  Sinoning  yuqori  planetalar  tengsizligini  tushuntirish 

kitobini  tuzatish  haqida  kitob»,  «Habashning  efemeridalar,  jadvallar 

yordamida  amallarini  isbotlash  haqida  risola»,  «Abu  Ja’far  al-Xozin 

o6zining  «Assafoih  ziji»da  yo6l  qo6ygan  xatolikni  tuzatish  haqida 

risola»,  «Sun’iy  yo6l  bilan  asturlab  yasash  haqida  risola»,  «Qanotli 

saratoniy  asturlob  haqida  risola»,  «Negizlar»  o6n  uchinchi  kitobidagi 

shubhali  yemi  tyshuntirish  haqida  risola»,  «Geometriyadan  savollarga 

javob risolasi» va boshqa qator asarlari planetalar harakati, o6zidan oldin 

yozilgan  astronomik  asarlardagi  yangilishishlami  tuzatish,  ulami 

izohlash, astronomik asboblar yasash kabi masalalarga bag6ishlangan.

Galina 


Pavlovna 

Matvievskayaning 

taVificha, 

ibn 


Iroq 

«Matematiklar matematigi»9 ya’ni matematiklarning tarbiyachisi va 

muallimidir.  Ibn  Iroqni  atoqli  matematik,  astronom  va  shoir  Umar 

Hayyom «Matematika bilan shug ‘ullanganlar ichida eng ulug ‘i»,  degan 

edi.  Allomaning  asosiy  xizmati  u  Bemniydek  mashhur  shogirdini 

tarbiyaladi. 

Ibn  Iroq  matematikaning  ahamiyati  to6g6risida  gapirib, 

u:  «...  matematika  aqlni  charxlashi  va  tasawurni  mustahkamlashmi 



ta 'kidlaydi.  Shunmgdek,  bu fan  tugallanmagan fikrni  tushunib  olishga 

o ‘rgatadU  chunki  uning  boshlang ‘ich  qoidalari  maflum,  isbotlari  esa 

oson.  Unda  ziddiyat kam  bo‘lib,  aqlga  ko‘maklashadi,  yagona g ‘oyani


Download 20,47 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   148   149   150   151   152   153   154   155   ...   679




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish