Toshkent moliya instituti m. Y. Raximov, N. N. Kalandarova

Moliyaviy hisobot shakllari va ularning axborotliligi
Hisobot shakllari
Buxgalteriya
balansi
Foyda va zarar
haqida hisobot
Kapital
to‘g‘risidagi
hisobot
Pul oqimi
to‘g ‘risidagi
hisobot
Iqtisodiy resurslar 
haqidagi, likvidlik 
va to ‘lovga 
qobillik haqidagi, 
korxonaning 
o ‘zgarishlarga 
ko‘nikish 
qobiliyatini 
baholash 
to‘g ‘risidagi 
axborotlarni 
olishga imkon 
beradi
Resurslar bazasi 
yuzasidan pul 
oqimlarining ijobiy 
saldosini, faoliyat 
natijasi va 
rentabellik 
haqidagi 
axborotlarni beradi
Korxonaning 
operatsion, 
moliyaviy va 
investitsion 
faoliyat natijasini 
baholashga, 
korxonaning pul 
ishlab topish 
qobiliyati, ushbu 
mablag'larga 
korxonaning 
zaruriyatini 
baholashga imkon 
beradi
Korxonaning sof 
aktivlar qiymatini 
baholashga, 
to'lovga qobillik 
va likvidlikni 
baholashga, pul 
mablagiarini 
samarali 
boshqarish 
to ^ risid a g i 
axborotlarni olish 
imkonini beradi
Xalqaro standartlar bo‘yicha tuziladigan moliyaviy hisobotga doir 
talablar moliyaviy hisobotning xalqaro standartlarida belgilanadi.
Buxgalteriya hisobi subyekti moliyaviy hisobotni tuzishda mustaqil 
balansga ajratilgan o‘z vakolatxonalarining, filiallarining va boshqa 
tarkibiy bo‘linmalarining buxgalteriya balanslarini hamda boshqa 
hisobot shakllarini kiritishi kerak.
Moliyaviy hisobot hisobot yili boshidan ortib boruvchi yakun bilan 
tuziladi.
Byudjet tashkilotlarining moliyaviy hisoboti byudjet to ‘g‘risidagi 
qonun hujjatlariga muvofiq tuziladi va taqdim etiladi.
124

---

Moliyaviy 
hisobotning 
tarkibi 
va 
mazmuni 
0 ‘zbekiston 
Respublikasi Moliya vazirligi tomonidan belgilanadi.
Banklar va boshqa kredit tashkilotlari moliyaviy hisobotining 
tarkibi hamda mazmuni O'zbekiston Respublikasi Markaziy banki 
tomonidan belgilanadi.
Asosiy xo‘jalik jamiyati bo‘lgan va shu’ba xo‘jalik jamiyatlariga, 
o‘z nazorati ostidagi tashkilotlarga ega buxgalteriya hisobi subyekti 
konsolidatsiyalashgan moliyaviy hisobotni tuzadi.
Konsolidatsiyalashgan 
moliyaviy 
hisobotni 
tuzish 
tartibi, 
shuningdek, asosiy xo‘jalik jamiyatining nazorati ostidagi tashkilotlarga 
qo‘yiladigan talablar buxgalteriya hisobi standartlari bilan belgilanadi.
Moliyaviy hisobot quyidagilarga taqdim etiladi:
■ davlat soliq xizmati organlariga;
■ ta’sis hujjatlariga muvofiq mulkdorlarga;
■ davlat statistika organlariga;
■ qonun hujjatlariga muvofiq boshqa organlarga.
Moliyaviy hisobot elektron hujjat tarzida taqdim etilishi mumkin.
Moliyaviy hisobot yilning har choragida taqdim etiladi. Kichik 
korxonalar va mikrofirmalar buxgalteriya balansidan hamda moliyaviy 
natijalar to‘g4risidagi hisobotdan iborat, faqat yillik moliyaviy hisobotni 
taqdim etadi.
Xo‘jalik yurituvchi subyektlaming yillik moliyaviy hisoboti 
manfaatdor banklar, birjalar, investorlar, kreditorlar, shuningdek, qonun 
hujjatlariga muvofiq boshqa shaxslar uchun ochiqdir.
Aksiyadorlik jamiyatlari, 
shuningdek, 
sug‘urta 
tashkilotlari, 
banklar, jamoat fondlari va qonun hujjatlariga muvofiq boshqa 
tashkilotlar har yilgi moliyaviy hisobotni aksiyadorlaming yoki 
buxgalteriya hisobi subyekti boshqa yuqori boshqaruv organining yillik 
umumiy yig‘ilishi o4kaziladigan sanadan kamida ikki hafta oldin 
auditorlik xulosasi bilan birga e’lon qilishi shart.
Buxgalteriya hisobi barcha xo‘jalik operatsiyalarini yaxlit, uzluksiz, 
hujjatlar asosida hisobga olish yo‘li bilan buxgalteriya axborotini 
yig'ish, qayd etish va umumlashtirishning tartibga solingan tizimidan,
125

---

shuningdek, u asosida moliyaviy va boshqa hisobotni tuzishdan 
iboratdir.
Boshlang'ich hisob hujjatlariga asoslangan, buxgalteriya hisobi 
reestrlarida, 
moliyaviy 
hisobotlarda, 
tushuntirishlarda 
hamda 
buxgalteriya hisobini tashkil etish va yuritish bilan bogcliq boshqa 
hujjatlarda aks ettiriladigan buxgalteriya hisobi obyektlari haqidagi 
qayta ishlangan m a’lumotlar -