Toshkent moliya instituti "bank ishi" kafedrasi "bank ishi"

2. Tijorat banklari depozit bazasining tarkibi va dinamikasi 
 
Banklar tomonidan jalb etilayotgan mablag‘lar o‘z tarkibiga ko‘ra turlicha bo‘ladi. 
Mijozlar bilan ishlash jarayonida jalb etilgan mablag‘lar va boshqa kredit muassasalaridan 
qarzga olingan mablag‘lar asosiy turdagi jalb etilayotgan mablag‘lardir. 
Depozit  amallari  banklarning  asosiy  vazifalaridan  biri  xisoblanib,  depozit 
amaliyotisiz  tijorat  banklari  o‘zlarining  boshqa  asosiy  vazifalarini  bajarishlari  mumkin 
emas. Banklarning bosh maqsadi bo‘lgan foyda olishga erishish istiqbollarini belgilovchi, 
ya’ni daromad keltiruvchi aktiv amallarni bajarish bilan bog‘liq faoliyatlarida jalb qilingan 
va jamg‘arilgan mablag‘lar yoki depozitlar muxim o‘rin tutadi. 
Agar,  aholi  bo‘sh  pul  mablag‘larini  banklarda  bexavotir  saqlash  kafolatlari 
mavjudligi  xamda  topshirilgan  omonatlar  bo‘yicha  foizli  daromad  olishdan  manfaatdor 
bo‘lsa, banklar esa ushbu jalb qilingan mablag‘lar xisobiga mijozlarga kreditlar berib yoki 
lizing,  faktoring, trast, overdraft va overnayt kabi jahon amaliyotida keng qo‘llaniladigan 
xizmatlarni  ko‘rsatish  orqali  foizli  daromadlar  olishadi.  SHu  yo‘l  bilan  bo‘sh  pul 
mablag‘larini bank orqali yig‘ish va iqtisodiyotning real sektoriga yo‘naltirish, natijada pul 
aylanish tezligini o‘stirishi evaziga milliy valyuta qadrsizlanishining jilovlanishiga erishish 
mumkin. Aynan, mana shu omil ham depozitlarning rivojlanishida asosiy o‘rin tutadi. 
Quyidagi  rasmda  mamlakatimiz  tijorat  banklarida  depozitlarning  turkumlanishi 
keltirib  o‘tilgan  bo‘lib,  unda  banklar  tomonidan  jamg‘armalrning  yuridik  va  jismoniy 
shaxslardan  qabul  qilinishi  hamda  jamg‘armalar  muddati  bo‘yicha  talab  qilib  olingunga 
qadar, muddatli va oldindan kelishilgan shart asosida olinishi ko‘rsatib berilgan. 
 
                                        Jamg‘arma turlari bo‘yicha 
 
     YUridik shaxs   
 
 
 
Jismoniy shaxs 
 
                                                Muddati bo‘yicha 
 
Talab  qilib  olingunga 
qadar 
Muddatli 
(aniq muddatli) 
SHartli 
(oldindan  kelishilgan  shart 

---

150 
 
(aniq muddati yo‘q) 
 
asosida olish) 
 
 
 
Kontokorrent  raqam  (joriy) 
bankdagi  raqamda  xamma 
operatsiyalar 
xisobga 
olinadi. 
 
Overdraft 
 
Korrespandent 
raqam