Toshkent moliya instituti "bank ishi" kafedrasi "bank ishi"

3-rasm. Bank kapitalini boshqarishning asosiy ob’ektlari
24
 
Rasmda  bank  kapitalini  boshqarishning  ob’ektiv  asoslari  keltirilgan.Tijorat 
banklarining  kapitalini  barqaror  darajasini  ta’minlash  bank  kapitalini  boshqarishning 
asosiy jihatlaridan biri hisoblanadi.  
Bunda  asosiy  e’tiborni  tijorat  banklari  kapitalini  shakllantirishning  barqaror 
manbalariga  qaratiladi.  Tijorat  banklari  kapitali  tarkibida  barqaror  manbalar  sifatida 
ularning ustav kapitali va o’tgan yillarning taqsimlanmagan foydasini keltirish mumkin. 
Ustav  kapitali  banklarning  barqaror  manbai  hisoblangani  bois  tijorat  banklari  ham 
jami kapital tarkibida uning ulushini oshirib borishga e’tibor qaratishi zarur.  
Tijorat  banklari  kapitalini  boshqarishning  yana  bir  asosiy  jihati  sifatida  ular  jami 
kapitalining  yetarliligini  ta’minlash  masalasi  hisoblanadi.  Jami  kapitalning  yetarliligini 
ta’minlash tijorat banklarining  faoliyatini  normal  ravishda  harakat  qilishga  imkon berish 
bilan birga, ularning moliyaviy mustahkamligini ta’minlashga ham xizmat qiladi.  
Banklar asosiy kapitali yetarliligini ta’minlash bank kapitalini boshqarishning muhim 
vazifalardan  biri  hisoblanadi.Uning  asosiy  ko’rsatkichlaridan  biri  bank  faoliyatining 
samaradorlik darajasini past yoki yuqori ekanligi bilan izohlanadi. 
Tijorat banklari kapitalidan foydalanish samaradorligiga ta’sir qiluvchi omil guruhiga 
asosan quyidagi omillar kiradi.  
a) Bank kapitalining daromadlik koeffitsientining o’zgarishi. 
Bank  kapitalining  daromadlik  darajasini  aniqlash  bank  kapitalidan  foydalanish 
samaradorligini  belgilovchi  bilvosita  ko’rsatkich  hisoblanadi.  Chunki,  birinchidan,  bank 
kapitali hisobidan aynan qaysi aktiv operatsiya moliyalashtirilayotganligini bilishning iloji 
yo’q;  ikkinchidan,  bank  kapitali  bankning  jami  resurslariga  nisbatan  kichik  salmoqni 
egallaydi.  
Daromadlik  koeffitsientini  pasayishi  kapitaldan  samarali  foydalanish  darajasining 
                                                           
24
Ш.З.Абдуллаева, А.А.Омонов. Тижорат банклари капитали ва уни бошқариш. –Т.:, «IQTISOD-MOLIYA», 2006. 122 
б. 
Bankkapitaliniboshqarishningasosiyob’ektlari
 
Bank ustav 
kapitalining 
barqaror 
darajasini 
ta’minlash
 
Bankjamikapitali
ningetarliliginita’
minlash
 
Bankasosiykapi
talinietarliliginit
a’minlash
 
Bankkapitalidan
samaralifoydalan
ishnita’minlash
 

---

130 
 
pasayayotganligidan dalolat beradi.  
b) Bank ustav kapitalining jami kapital hajmidagi salmog’ining o’zgarishi. 
Bunda ko’zda tutilmagan xarajatlar va zararlarni ustav kapitalidan qoplash imkoniyati 
nazarda  tutiladi.  Bankning  ustav  kapitali  o’ziga  xos  sug’urta  fondi  sifatida  operatsion 
faoliyat  davomida  yuzaga  keladigan  ko’zda  tutilmagan  xarajatlar  va  zararlarni  qoplash 
uchun etishi kerak.
25