R e s p u b L i k a s I k o n s t I t u t s I y a s I n I

Boshqa davlatlarning ichki ishlariga aralashmaslik tamoyili
xalqaro m unosabatlarda umumiy tamoyil sifatida millatlar- 
ning o ‘z davlatchiligi uchun kurashishlari jarayonida, y a’ni 
burjua-demokratik inqiloblar davrida shakllandi. Ilgarigi davr- 
larda ushbu tamoyil bir oz cheklangan ravishda qo‘llanilar edi, 
chimki xalqaro huquq ko ‘p holatlarda davlatning ichki ish­
lariga turli xil aralashuvlar, hattoki qurolli aralashuvlarga ham 
y o ‘l q o ‘ya olar edi. B oshqa dav latlarnin g ichki ishlariga 
aralashm aslik tam oyili hozirgi nuqtayi nazardan umumiy 
shaklda BMT Nizomining 2-modda 7-bandida qayd etilgan 
b o ‘lib, obro‘li xalqaro hujjatlarda yanada oydinlashtirilgan; 
bu 1970-yildagi X alqaro huquq tam oyillari haqidagi Dek- 
la ratsiy a, Y E X H T ning Y akunlovchi h u jjatid a B M Tning 
davlatlarning ichki ishlariga aralashishiga yo‘1 q o ‘ymaslik 
haqidagi Deklaratsiyasi kabilar; BMT Nizomining 2-modda
7-bandiga muvofiq BMT hech bir davlatning tub ichki vakolati 
(kompetensiya)ga kiruvchi ishlarga aralashish huquqiga ega 
emas. Bunday taqiqlash nafaqat BMTning o ‘ziga, balki xalqaro 
munosabatlarning barcha ishtirokchilariga ham taalluqlidir.
Xalqaro huquq davlatning ichki siyosiy ahvoliga tegishli 
masalalarni tartibga solmaydi, shu bois ham davlat yoki xalqaro 
tashkilotlarning muayyan bir davlatning ichki vakolatiga oid 
ishlarini hal etishga urinishi uning ichki ishiga aralashuvi deb 
baholanm og'i lozim.
Ammo BMT Nizomining VII bobida bir istisno belgilan- 
ganki, unga muvofiq dunyo tinchligiga tahdid, agressiya holat­
larda majburiy choralar ko'rilishi mumkin. Bundan shunday 
xulosa qilish mumkinki, «Har qanday davlatning tub vakolatiga 
kiruvchi ishlar» sof hududiy muammoga kirmaydi. Bu demak, 
m a’lum bir voqea-hodisa, agar biror davlat hududi ichida sodir 
bo‘layotgan bo‘lsa-da, uning ichki vakolatiga tegishli emas deb