O`zbekiston respublikasi oliy va o`rta maxsus ta’lim vazirligi

kelishmoqda.  Bundan  tashqari,  respublikamizdagi  tarixiy  obidalari  bor 

shaharlarga,  tog‘larga  ko‘p  kunlik  sayohatlar  uyushtirilmoqda.  Hozirda 

korxonada  500  dan  ziyod  ishchi-tikuvchi  mehnat  qilmoqda.  Maxsulotlar  sifatli 

tayyorlanmoqda,  buyurtma  beruvchi  tashkilotlar,  mijozlar  soni  ortib  bormoqda 

(«Zarafshon») singari. 

Quyidagi  misol  publitsistik  uslub  uchun  xos  bo‘lgan  bilan  tarkibli  gaplar 

uchun  xarakterlidir:  1500  kishi  bedarak  yo‘qolgan  deb  hisoblanmoqda 

(«Zarafshon»). 

V. Hozirgi-kelasi zamon fe`lining 3-shaxs shakllari bilan: 

-ish-harakat nutq so‘zlanib turgan payt ifodalanganda shaxsi noaniq gapning 

egasi  qo‘llanmasligida  muayyan  stilistik  maqsadlar  ko‘zda  tutilganligi  ma`lum 

---

59 

 

bo‘ladi:  Majlis  qiladilar,  va`z  aytadilar  deyishdi.  Majlis  qilish,  va`z  aytish 

haqidagi xabar bir kishi tomonidan berilgan emas. Kimdir aytgan, ularning kimligi 

ham,  soni  ham  noaniq.  Ikki  tarkibli  gap esa  buni  ifodalashning  uddasidan  chiqa 

olmaydi.  

Oynisa endi  «feodalizm  masalasi»ga  o‘tmoqchi ekanligini  aytganda,  bir 

tomonda o‘tirgan ayollar chuvillashib qolishdi.  

-Biz  bu  masalani  klubda  ko‘targan  edik,  -  dedi  Oynisa  davom etib,  -  lekin 

Saidaxon  «ko‘ramiz,  tekshiramiz»  deganlari  uchun  dilimizdagini  to‘kib  solmadik, 

kutdik.  O‘rni  kelganda,  Saidaxondan  ham  o‘pkalab  qo‘yaylik:  ko‘rmadilar  ham, 

tekshirmadilar ham. SHunaqa, yo‘rg‘a mingan yo‘ldoshiga qaramas ekan... gapida 

o‘pkalab  qo‘yaylik  tarzida  1-shaxs  birligi  o‘rnida  1-shaxs  ko‘pligining  birgalik 

nisbatda  qo‘llanganligi  stilistik  ahamiyat  kasb etgan.  Bu  ifoda  ko‘pchilikning 

nomidan gapirishni ifodalash bilan birgalikda Oynisa va kolxozdagi boshqa ayollar 

ko‘nglidagi araz ottenkasini bera olgan. 

Mana bu parchadagi fe`lning hozirgi zamon shaklida berilishi kuchli stilistik 

vazifani bajargan –  ifodaga va voqelikka asar  muallifining kinoyali, engili yumor 

bilan  yondashganlik  ma`nosini  berishga  xizmat  qilgan:  «Ivan  Ivanovich  ko‘p 

yaxshi odam. U kishi qovunni juda-juda yaxshi ko‘rardilar; suygan emishlari shu. 

Tushlik  qilib  bo‘lishlari  bilanoq  ko‘ylakchan,  ayvonga  chiqardilaru,  darrov 

Tan’kaga  buyurib  qovun  oldiradilar.  Uni  o‘z  qo‘llari  bilan  so‘yadilar,  urug‘ini 

qog‘ozga  olib  qo‘yib,  eya  boshlaydilar.  Keyin  Tan’kaga  qog‘oz-qalam  keltirishni 

buyuradilar va qovun urug‘i solingan qog‘ozga o‘z qo‘llari bilan: «Ushbu qovun 

falon  chisloda  tanovul  qilindi»,  agar  shunda  biron  mehmon  bo‘lsa,  «falonchi 

ishtirokida» deb yozib qo‘yadilar».  

– To‘g‘ri, ixtiyor o‘zlarida, lekin sizga maslahat soladilar, maslahatingizga