O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent kimyo-texnologiya instituti

 
 

---

14 
Juft kuchlar va juft kuchlar momenti
. 
Jismning ikki nuqtasiga qo’yilgan miqdor jihatidan teng va qarama-qarshi 
yo’nalgan ikkita parallel kuch juft kuch deyiladi. 
Kuch o’z ta’sir chizig’iga ega bo’lganidek juft kuchlar o’z ta’sir tekisligiga 
egadir. Juft kuchlar yotgan tekislikka juft kuchlar ta’sir tekisligidir. Juft kuchlar 
orasidagi eng qisqa masofa 
h
kuchlarni elkasidir. 
Juft kuchlarni odatda (
F
1, 
F
2) deb belgilanadi Juft 
kuchlarni bir-biri bilan juft elkasini ko’paytmasidan iborat 
kattalik juftni algebraik momenti deyiladi. (23-shakl) 
Agar juftni algebraik momentini M yoki M(
2
1
F
F
) deb 
belgilasak u quyidagiga teng bo’ladi. 
M=M(
2
1
F
F
)=

hF1=

F2, 
(2.12) 
Jismga qo’yilgan juft kuch ta’sir tekisligiga, juft momentiga va juft kuchlar 
yo’nalishiga ega. Juft kuchlarni bu xususiyatini bitta vektor kattalik: juft kuchlar 
momenti vektori orqali ifodalash mumkin. Bu vektor 
shunday vektorki uning miqdori juft kuchlari birini juft 
yelkasiga ko’paytmasiga teng bo’lib, uning uchidan 
qaraganimizda juft jismni soat millari yo’nalishiga teskari 
ravishda aylantiradi. (24-shakl). 
Bizga ma’lumki, 
M=

hF
bundan h
=r

sin(
r
F
,
)
M=F

r

sin(
F
,^
r
) 
AB
r

,
shuning uchun
F
r
M


(2.13) 
Juft moment erkin vektordir. Uni juft tekisligini ixtiyoriy nuqtasiga qo’yish mumkin. 
Agar ikkita juft momentlari teng bo’lsa ekvivalent juftlar deyiladi.