O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi o’rta maxsus kasb-hunar ta’limi markazi

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
3.7-rasm. Sig’imli manometr sxemasi 
 
Sig’imli manometrlarning
ishlash printsipi bosim o`zgarishi bilan yassi 
kondensator qoplamalari o`rtasidagi masofani o`zgartirishi natijasida uning 
sig’imining o`zgarishiga asoslangan. Sig’imli manometrning printsipial sxemasi 3.8-
rasmda keltirilgan. O`lchanayotgan bosim asbobga naycha 
1
orqali keladi va
membrana 
2
orqali qabul qilinadi. Membrana 
2
va elektrod 
3
kondensator
qoplamalarini hosil qiladi. Kondensator esa o`lchash sxemasiga qisma 
4
lar orqali
ulanadi. Kondensator sig’imining qoplamalar o`rtasidagi masofaga bog’liqligi 
quyidagi formula bo`yicha aniqlanadi: 
C = 
l
S


, 
(3.8) 
Bunda:
S
-qoplamalar yuzi; 

- qoplamalar orasidagi muhitnikg dielektrik singdiruvchanligi; 
l
—qoplamalar o`rtasidagi masofa. 

---

92 
Bosim ta`sirida membrana egilib, elektrod 3 ga yaqinlashadi. Membrananing
egilishi natijasida ( masofa o`lchanayotgan bosimga nisbatan mutanosib o`zgaradi. 
Qoplamalar yuzi va dielektrik singdiruvchanlik o`lchash jarayonida o`zgarmaydi. 
SHuning uchun (3.8) ifodani quyidagicha yozish mumkin: 
Bundan 
l
k
ÑS
/

(3.9) 
Shunday qilib, kondensator sig’imi o`lchanayotgan bosimga mutanosibdir. C ni 
o`lchov axboroti signaliga aylantirish uchun, odatda, o`zgaruvchan tok 
ko`priklaridan yoki rezonansli LS – konturlardan foydalaniladi. Sig’imli asboblar 
120 MPa gacha bo`lgan bosimni o`lchashda qo`llanadi. Membrananing qalinligi 
0,05...1 mm. Ulardan tez o`zgaruvchi bosimlarni o`lchashda foydalaniladi. Sig’imli 
manometrlarning ko`rsatishiga atrof muhitning temperaturasi ta`sir qiladi. CHunki 
temperatura o`zgarishi natijasida qoplamalar o`rtasidagi masofa o`zgaradi. Sig’imli 
manometlarning yana bir kamchiligi parazit sig’imlar ta`siridir. O`lchash xatoligi 
asbob shkalasining ±0,2...5% idan oshmaydi.