O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi o‘rta maxsus, kasb-hunar ta’limi markazi

 
 
 
O‘qituvchi talabalarga quyidagilarni tushuntiradi: 
Ishchi qismlarni joylashtirish tartibi ular bajaradigan texnologik 
jarayonga qarab aniqlanadi. Kultivator ishchi qismlarini to‘g‘ri 
joylashtirish uchun maxsus shablondan foydalaniladi. Shablon
betonlanib tayyorlangan tekis maydonchada chizilgani ma’qul. 
Traktorni uning ustiga chiqarib, gryadil va ishchi qismlar 
rasmdagidek o‘rnatiladi. 
29-rasmda
kultivator ishchi qismlarini 90 
28-rasm. 90 sm bo‘lgan qator oralig‘ini pog‘onalab
yumshatish sxemasi. 
900 
150 
100 
35 
250
140
-160
8
0
-1
0
0
60
-80
40
-60
120 

---

70 
sm 
qator oralig‘iga joylashtirish shabloni (begona o‘tlarni 
yo‘qotish uchun) keltirilgan. Agar shablon tayyorlash imkoni 
bo‘lmasa, traktorni tekis joyda uning g‘ildiraklariga nisbatan ip 
tortib, hamma qatorlardagi himoya zonalari belgilanadi va gryadil-
lar hamda ishchi qismlar gorizontal tekislikda joylashtiriladi.
Himoya 
zonasi
Shpagat
800 
3600 
408 
1800 
29-rasm. Kultivator ishchi qismlarini 90 sm qator oralig‘iga 
joylashtirish shabloni. 

---

71 
Vertikal tekislikda tishlar har bir gryadilda alohida-alohida 
o‘rnatiladi. Shu maqsadda, gryadil g‘ildirakchasining ostiga 
qalinligi tishlarni tuproqqa maksimal botirish chuqurligiga teng 
bo‘lgan taglik qo‘yiladi. Ishchi qismlarni kerakli chuqurlikka 
o‘rnatishda, gryadil bo‘ylama yo‘nalishda gorizontal holatda 
bo‘lishi kerak. Bunga parallelogrammli mexanizm ustki 
tortqisining uzunligini o‘zgartirib erishiladi. Tishning uchi 
g‘ildirakcha tegib turgan sathga nisbatan berilgan chuqurlikka 
tushirilib, uning ustuni qulf yordamida mahkamlanadi. Ishchi 
qismlari shablon yordamida o‘rnatilgan agregatning ishi dalada 
tekshiriladi, kerak bo‘lsa o‘zgartirishlar kiritiladi. Shu sinov 
vaqtida (zich tuproqli joyda) tishlarning ishlov berish chuqurligi 
belgilanganiga nisbatan kamayib qolaversa, jilovdagi prujinani 
ko‘proq siqib qo‘yish kerak. Prujinaning siqilish kuchi me’yoridan 
ortiq bo‘lsa, yumshoq joylarda gryadildagi g‘ildirakcha va tishlar 
tuproqqa chuqurroq botib qoladi. 
Gryadilga ishchi qismlar ma’lum ketma-ketlikda o‘rnatiladi. 
Birinchi qatorga yulduzcha yoki disklar mahkamlanadi.