O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi namangan viloyati Kasbiy ta’limni rivojlantirish va muvofiqlashtirish hududiy boshqarmasi

Yangi oʻquv materialini mustahkamlash 2.8Yangi oʻquv materialini oʻzlashtirish darajasini tekshirish boʻyicha tezkor soʻrov oʻtkazadi 2.9. Darsda oʻzlashtirgan bilimlarini tekshirish maqsadida boshlangʻish nazorat olinadi
Tinglaydi, yozib oladi Yozib oladi Diqqat qiladi Savollarga javob beradi Kuzatadi, ma’lumotlarni daftarga qayd qiladi Savollarga javob beradi, test topshirigʻini bajaradi
3-bosqich: Yakuniy qism. 10 daqiqa	Mashgʻulotni yakunlash Mavzu yakunlanadi, bajarilgan ishlarni kelgusida kasbiy faoliyatlarida muhim ahamiyatga ega ekanligiga oʻquvchilar e’tiborini qaratadi Uyga vazifa berilishi Nazorat savollariga javob qaytarish	Diqqat qiladi Topshiriqni yozadi

1. ilova

Baholash mezoni va ko’rsatkichlari

t/r	Nazariy bilimlarni baholash	ball
1	Savollarga to'liq javob berish, misol dalil keltiradi, Mavzu haqida to’liq ma’lumotlarni keltiradi, yangi ma’lumotlarni amaliyotda qo’llay oladi	5
2	Savollarga noto'liq javob beradi, mavzu haqida tushunchalarini to’liq bayon eta olmaydi	4
3	Savollarga qisman javob beradi, yangi va o’tilgan mavzular bo’yicha qisman bilimga ega	3
4	Savollarga umuman javob bera olmaydi, yangi mavzu va o’tilgan mavzular yuzasidan bilimga ega emas.	2

2. ilova

Kichik guruhlarda ishlash qoidasi

1	Talabalar ishini bajarish uchun zarur bilim va masalalarga ega bo’lmog’i kerak
2	Guruhlarga aniq topshiriqlar berilmog’i lozim
3	Kichik guruh oldiga qo’yilgan topshiriqni bajarish uchun yetarli vaqt ajratiladi
4	Guruhlardagi fikrlar chegaralanmaganligi va tazyiqqa uchramasligi haqida ogohlantirilishi zarur.
5	Guruh ish natijalarini qanday taqdim etishini aniq bilishlari, ishlab chiqarish ta’limi ustasi ularga yo’riqnoma berishi lozim.
6	Nima bo’lganda ham muloqotda bo’ling, bajargan ishini erkin namoyon etish

Fan bo'yicha o'quvchilarni o'zlashtirish, baholash mezonlari

3. 
   ilova
   

№	Baholash mezonlari	Baholar
		“5” – a’lo	“4” - yaxshi	“3” - qoniqarli	“2” - qoniqarsiz
1.	Nazariy ma’lumotlarni o’zlashtirishi
2.	Amaliy ma’lumotlarni o’zlashtirishi
3.	Joriy nazorat natijalari
4.	O’rtacha bahosi

5-Mavzu:Sifat darajalari: qiyosiy daraja, yasalishi va turlanishi, qo’shimchalari. Sifat darajalari: orttirma daraja.
Reja:
1. Sifat darajalarining umumiy tavsifi va tasnifini;
2. Sifatning qiyosiy (oddiy) darajasi va uning anatomik terminologiyada qo'llanishir.i;
3. Sifatning orttirma darajasi va uning farmasevtik terminologiyada qo'llanishini;
4. Har-xil negizlardan yasalgan sifat darajalarini;

Lotin tilida ham sifat darajalari qo'llaniladi. O'zbek tilidagidek sifat darajalari oddiy, qiyosiy va orttirma darajalariga bo'linadi.

1. Oddiy daraja - gradus positivus.
2. Qiyosiy daraja - gradus comparativus.
3. Orttirma daraja - Gradus comparativus Tibbiy terminologiyada sifatning qiyosiy darajasi oddiy daraja ma'nosida qo'llaniladi.
Qiyosiy daraja.
Qiyosiy daraja - asosan anatomik terminologiyada uchrab major, minor oddiy darajadagi biri katta ikkinchisi kichik juft organlarini nomini atashda qo'llaniladi.
Masculinum va feminium rodiga tegishli sifatlarning qiyosiy darajasini hosil qilish uchun sifat negiziga -ior, neutrum rodiga esa -ius qo'shimchasi qo'shish lozim.
Masalan:

Gradus positivus			Gradus comparativus
Nominativus Singularis	Genativus Singularis	Nominativus Singularis
purus -	pur - i	purior - m,f purius - n
subtilis -	subtilis	subtilior - m,f subtilius - n
simplex -	simplic - is	simplicior-m,f simplicius - n

Qiyosiy darajadagi sifatlar uchinchi turlanishda turlanuvchi otlar kabi turlanib, uchchala roddagi sifatlar qaratqich kelishigi (Gen. Sing.) da - ior + is qo'shimchasiga ega bo'ladi.

Qiyosiy darajali sifatlarning kelishiklarda turrlanish namunasi: Latior, ius kengroq.

Casus	Singularis	Pluralis
	m.f.n.	m.f.n.
Nom.	latior, latius	latiores latiora
Gen.	latioris	latiorum
Dat.	latiori	latiores
Acc.	latiorem	latiores
Аbl.	latiore	Latiori bus

Qiyosiy darajali sifatlarning lug'at shakli quyidagicha bo'ladi: longior, ius - uzunroq purior, ius - tozaroq subtilior, ius -maydaroq simplicior, ius -oddiyroq

Orttirma daraja.
1. Sifatlarning orttirma darajasini xosil qilish uchun sifat negiziga -issim va -us, -a, -um rod qo'shimchalari qo'shiladi:
pur-issimus, a, um - juda ham (eng ) toza
subtil-issimus,a,um - juda ham (eng ) mayda
simplic-issimus, a, um - juda ham (eng ) oddiy
1. Masculinum rodiga tegishli -er qo'shimchali sifatlarning orttirma darajasini xosil qilish uchun bosh kelishikka ( Nom. Sing.) -rimus, -rima, - rimum qo'shimchalari qo'shiladi:
niger-rimus,a,um - juda ham (eng) qora
acer- rimus,a,um - juda ham (eng ) o'tkir
Orttirma darajali sifatlar I va II guruhda turlanuvchi otlar kabi kelishiklarda turlanadi. Orttirma darajali sifatlarning lug'at shakli quyidagicha bo'ladi:
purissimus, a,um -juda ham (eng ) toza
subtilissimus, a,um -juda ham (eng ) mayda
simplicissimus, a,um -juda ham (eng) oddiy


Har-xil negizlardan yasalgan sifat darajalari.
Quyidagi beshta sifatning qiyosiy va orttirma darajasi noto'g'ri hosillinadi, ya'ni har xil negizlarga ega bo'ladi:

Oddiy daraja		Qiyosiy daraja	Orttirma daraja
parvus, a, um -kichik magnus, a, um –katta		minor, minus - kichikroq major, majus-kattaroq	minimus, a, um -juda kichik maximus, a, um - juda katta
multus, a, um -ko'p	plures, plura -ko'proq		plurimus, a, um - juda
			ko'p
bonus, a, um –yaxshi	melior, melius -		optimus, a, um - juda
	yaxshi roq		yaxshi
malus, a, um –yomon	peior, peius -		pessimus, a, um - juda
	yomonroq		yomon

Quyidagi sifatlarni yodlang!
1. anterior, ius - oldingi
2. posterior, ius - orqangi (keyingi)
3. superior, ius -yuqorigi
4. inferior, ius - pastki
5. major, ius - kattaroq
6. minor, ius - kichikroq
7. maxim us, ius - juda ham (eng ) katta
8. minimus, ius - juda ham (eng ) kichik
9. optimus, ius - juda ham (eng ) yaxshi
Quyidagi so'zlarni o'zbek tiliga tarjima qiling!
1. musculus latissimus dorsi - orqaning keng muskuli
2. musculus pectoralis major -
3. vena cordis magna -
4. membrum inferius -
5. foramen occipitale magnum -
6. membrum inferius -
7. prognosis optima -
8. vaselinum purissimum -
9. vaselinum optimum -
10. pulvis subtilissimus -
11. remedia amarissima -
12. pilula minima -
13. aether purissimus -


Quyidagi retseptlarni o'zbek tilida yozing!
Recipe: Benzylpenicillini-natrii 125000 ТВ
Aethazoli 5,0
Misce, fiat pulvis subtilissimus.
Da. Signa: Burunga puflash uchun.
Recipe: Acidi borici pulverati 4,0
Zinci oxydi pulverati 6,0
Talci purissimi 40,0
Misce. Da. Signa: sirtga qo'llash uchun


Quyidagi retseptlarni lotin tilida yozing!
O1: Juda mayda Streptotsidni 20,0
Ber. Belgila: Jarohatga seplsh uchun.
O1: Norsulfazolni
Streptotsidni teng miqdorda 5,0
Mentolni 0,05
Juda mayda kukun bo'lguncha aralashtir.
Ber. Belgila: Burunga puflash uchun.
Nazorat uchun savollar:
1. Sifat drajalarini sanab bering?
2. Sifatni qiyosiy darajasini qo'llanilishi.
3. Sifatni orttirma darajasi qanday hosil qilinadi?
4. Sifat darajalarini lug'atini eslang.


NAZORAT UCHUN TEST SAVOLLARI
1)O’zbek tilidagidek lotin tilida ham sifat darajalari necha turga bo’linadi?
a) 2 b)3 c)4 d) 1
2) Masculinum va Femininum rodiga tegishli otlarning qiyosiy darajasini hosil qilish uchun qanday qo’shimcha qo’shish lozim?
a) ae
b) ul
c) ax
d) ior
3) Purus –so’zi o’zbekchada nima deb ataladi?
a) toza
b) katta
c) yaxshi
d) yomon
4) –ior- qo’shimchasi qaysi roddagi so’zlarga qo’shiladi?
a) Neutrum
b) Masculinum
c) Femininum
d) Masculinum, Neutrum
5) Sifatning orttirma darajasini hosil qilish uchun qanday qo’shimchadan foydalaniladi?