O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi namangan viloyati Kasbiy ta’limni rivojlantirish va muvofiqlashtirish hududiy boshqarmasi

Mashgʻulotni yakunlash Mavzu yakunlanadi, bajarilgan ishlarni kelgusida kasbiy faoliyatlarida muhim ahamiyatga ega ekanligiga oʻquvchilar e’tiborini qaratadi Uyga vazifa berilishi Nazorat savollariga javob qaytarish

Diqqat qiladi Topshiriqni yozadi

1. ilova

Baholash mezoni va ko’rsatkichlari

t/r	Nazariy bilimlarni baholash	ball
1	Savollarga to'liq javob berish, misol dalil keltiradi, Mavzu haqida to’liq ma’lumotlarni keltiradi, yangi ma’lumotlarni amaliyotda qo’llay oladi	5
2	Savollarga noto'liq javob beradi, mavzu haqida tushunchalarini to’liq bayon eta olmaydi	4
3	Savollarga qisman javob beradi, yangi va o’tilgan mavzular bo’yicha qisman bilimga ega	3
4	Savollarga umuman javob bera olmaydi, yangi mavzu va o’tilgan mavzular yuzasidan bilimga ega emas.	2

2. ilova

Kichik guruhlarda ishlash qoidasi

1	Talabalar ishini bajarish uchun zarur bilim va masalalarga ega bo’lmog’i kerak
2	Guruhlarga aniq topshiriqlar berilmog’i lozim
3	Kichik guruh oldiga qo’yilgan topshiriqni bajarish uchun yetarli vaqt ajratiladi
4	Guruhlardagi fikrlar chegaralanmaganligi va tazyiqqa uchramasligi haqida ogohlantirilishi zarur.
5	Guruh ish natijalarini qanday taqdim etishini aniq bilishlari, ishlab chiqarish ta’limi ustasi ularga yo’riqnoma berishi lozim.
6	Nima bo’lganda ham muloqotda bo’ling, bajargan ishini erkin namoyon etish

82

Fan bo'yicha o'quvchilarni o'zlashtirish, baholash mezonlari

3. 
   ilova
   

№	Baholash mezonlari	Baholar
		“5” – a’lo	“4” - yaxshi	“3” - qoniqarli	“2” - qoniqarsiz
1.	Nazariy ma’lumotlarni o’zlashtirishi
2.	Amaliy ma’lumotlarni o’zlashtirishi
3.	Joriy nazorat natijalari
4.	O’rtacha bahosi

7-mavzu: Otlarning 3-turlanishi. Genus femininum.
Reja:

• 
  Femininum rod III turlanish ot qo’shimchalarini;
  
• 
  Femininum rodiga tegishli so'z yasovchi qo’shimchalarni;
  
• 
  III turlanish otlarining qoidadan tashqari ko'rinishlari;
  
• 
  So'z yasovchi qo'shimchalarni
  

III turlanish otlarga hamma roddagi (m,f,n) otlar kirib ular Nom.Sing.da turli qo'shimchalarga ega boladilar. Ularni qaysi rodga mansubligini aniqlash uchun tegishli Nom.Sing. q'oshimchalarini bilish kerak. III turlanish femininum rodiga tegishli otlarni turlash uchun esa Gen. Sing, ko'rinishini bilgan xolda ot negizini topib keyin turlanadi. Shuning uchun ham har ikkala kelishik (Nom. et Gen, Sing) birlik son qoshimchalarini bilish kerak.UIar quyidagilardan iborat:

Nom.	Gen. Sing.	Misollar
-as	-atis	extrimitas, extrimitatis (uchi), oxiri
-es	-is	tabes, tabis-oriqlas
-is	-idis	colitis, colitidis-yog'on ichak yalliglanishi.
-is	-is	auris, auris-quloq
-us	-utis	senectus, senectutis-qarilik
-	-idis	incus, incudis-sandon
-ax	-acis	borax, boracis-tanakor
-ux	-ucis	nux, nucis-yong'oq
-ix	-ids	radix, radicis- ildiz
-s	-tis	mens, mentis-aql, idrok
-x	-gis	meninx, meningis-miya pardasi
-do	-inis	hirudo, hirudinis-zuluk
-go	-inis	mucilago, mucilaginis-shilimshiq
-io	-onis	solutio, solutionis-eritma

III turlanish femininim rodini yasalishida ishlatiladigan so'z yasovchi qo'shimchalar ham bo'iib ularga quyidagilar kiradi;
1.- io- harakat yoki harakat natijasini bildiradi; m: Curatio - davolash; solutio -eritma
2.- itis- yallig'lanish jarayonini bildiradi; m: Hepatitis-jigarni yallig'lanishi.
3.- osis- moddani ko'payishi yoki to'planishini bildiradi. m: lipomatosis- yog toplanishi
4.- iasis-kasallikni anglatadi m: Amebiasis-amyobali ichburuq


Quyidagi atamalarni yod oling.
1. appendix, ids, f - chuvalchangsimon o'simta
2. articulatio, onis, f – bo’gin
3. auris, is, f-quloq
4. basis, is, f-asos
5. canalis, is, f-yol, kanal
6. cartilago, inis,f-tog’ay
7. cavitas, atis, f-bo’shliq
8. dens, dentis,f-tish
9. hypophysis, is, f-miya ortig'i (gifofiz)
10. amputatio, onis,f-kesib tashlash
11. anamnesis,is,f-kasallikni kelib chiqishi xaqida ma'lumotnoma
12. auscultatio, onis,f-eshitib ko'rish
13. contusio,onis f-shikastlanish, lat yeyish
14. crisis, is,f-kasallik jarayonini keskin o'zgarishi
15. curatio, onis,f-davolash
16. diagnosis, is,f-tashxis
17. lysis, is,f-buzilish
18. metastasis, is,f-kasallikni bir a'zodan ikkinchi a'zoga ko’chishi
19. mycosis,is,f-zamburug, (qo'ziqorin)
20. necrosis, is f-to'qimani o'lishi
21. palpatio,onis,f-paypaslab tekshirish
22. percussio, onis, f-barmoq yoki bolg'acha bilan urib tekshirish
23. prognosis,is,f-natija, kasallikni rivojini oldindan aytib berish
24. sepsis,is,f-sepsiz
25. stenosis, is,f-torayish
26. tranfusio, onis,f-quyish
27. cutis,is,f-teri
28. graviditas, atis,f-xomilador
29. febris,is,f-isitma,harorat
30. perforatio,onis,f-teshilish
31. tussis,is,f-yo’tal
32. Digitalis,f-angishvonagul
33.injectio,onis,f- igna orqali a'zoni teshib dori yuborish (ukol)
34.narcosis, is,f- og' riq sezmaydigan yoki bexushi qilish,karaxt qilish
35.Mays, ydis, f- makkajo'xori
36.Thermopsis,idis,f- ofsanak
37.sinapis,is,f- xantal
38.Adonis, idis,f.- gulzardak (Adonis)


Quyidagi femininum rodiga tegishli III turlanish otlarni Nom.Sing, Gen. Sing va pluralisda turlang. asos, yo'l, bo'shliq, zuluk, kukun, xantal
Turlash namunasi:
Nom. Sing:- (asos) basis Nom. plur. bases
Gen. Sing: basis Gen. plur. basum
Quyidagi atamalarni ozbek tiliga tarjima qiling!
cavitas thoracis –
auris interna –
basis crani –
servix uretri –
transfusio sanguinis –
radix pulmonis -
Quyidagi atamalarni lotin tiliga tarjima qiling!
qon quyish –
o'rta quloq –
murakkab bo'g'in –
Ichki to'siq –
achchiq ildiz –
murakkab kukun –
qizilo'ngachni torayishi -
Quyidagi sifatlarni otlarga moslashtiring!
pulvis (compositus, a, um) –pulvis composita
solutio (spirituosus, a, um) –
bronchitis (acutus,a, um) –
auris (medius,a, um) –
pleuritis (siccus, a, um) -
colitis (chronicus, a um) -
meningitis (epidemicus, a,um) -
Quyidagi retseptlarni tarjima qiling!
Recipe: Infusi herbae Thermopsidis 0,l-100ml
Liquoris Ammoni anisati 1 ml
Natrii benzoatis 0,6
Sirupi Althaeae 20 ml
Misce.Da.Signa: 1 osh qoshiqdan kuniga 3-4 mahal
O1: Glyukoza eritmasini 5%-10 ml
Ber, shunday miqdorda 6 ampula.
Belgila: Venaga yuborish uchun.
O1: Bariy sulfidni 20,0

Rux oksidini

Bugdoy oxarini teng miqdorda 10,0
Aralashtir, bankada ber.
Belgila: sochni to'kish uchun.


Quyidagi matnni to'gri o'qing!Adventitia, Dermatomycositis, dysenteria, haemoliticus, diaphragmatic, Methyluracilum, idiosyncrasia, Panhexavitum, Orthosiphon, Oxyterracyn, Methyltestosteronum,Mercaptopurinum,electrocardiographic, Naphthyzinum, Phenoxymethylpenicillinum.


FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR

6. 
   Boliyev M.N. «Lotin tili va tibbiyot terminologiyasi» Toshkent 2005yil
   
7. 
   Boliyev M.N. «Lotin till va tibbiyot terminologiyasi» Ibn Sino 2002 yil.
   
8. 
   Muchnik F.I., Travitskaya M.G., va boshqalar «Latinskiy yazik» Toshkent, 1987
   
9. 
   Boliyev M.N. Uslubiy qollanma, «Lotin tili fanidan tarqatma didaktik materiallar», Toshkent, 1998 yil.
   
10. 
    B.Xomidov. “Lotin tili va meditsina terminalogiyasi” Namangan-2009.
    

NAZORAT UCHUN TEST SAVOLLARI

1. 
   Femininum rodiga tegishli otlar Nom. Sing,da qanday qo’shimchalarga ega?
   

a)Acis, inis, go, io
b) Onis, acis, utis, is, s
c) As, es, is, us, aх, uх, s, do
d) As, es, ul, cul
2) Femininum rodida qoidadan tashqari holatda qaysi so’zlar bor?
a) Canalis, basis, vas, crisis
b) auris, pulvis, thoraх
c) curatio, contusio, auscultatio
d) canalis, basis, curatio.
3) 3- guruh femininum rodidagi otlar Gen. Sing.da qanday qo’shimchaga ega?
a) ul
b) is
c) ae
d) um
4) Femininum rodiga tegishli –io- so’z yasovchi qo’shimchasi qanday manoni bildiradi?
a) harakat
b) yallig’lanish
c) ko’payish
d) kasallikni
5) Amaebias- qanday kasallik?
a) mohov kasalligi
b) amiobali ichburug’
c) quloq kasalligi
d) tomir.


NAZORAT UCHUN TEST SAVOLLARI

1. Kasallliklarning, dorilarning nomi qaysi tilda berilgan?

a) Rus tili b) Ingiliz tili
c) Lotin tili d) Yunon va lotin
2. Lotin qabilasi qayerda yashagan?
a) Appenin yarim orolida b) AQSH
c) Angilya d) Misr
3. Lotin tilida tovushlar talaffuziga ko’ra necha turga bo’linadi?
a) 2 b) 3
c) 4 d) 5
4. Unli tovushlar qaysi javobda to’g’ri ko’rsatilgan?
a) a, e, i, o, u, y, b) a, e, i, l, n, p,
c) d, f, g, k, l, y, d) s, r, v, x, z, q,
5. Qu harf birikmasi unlilardan oldin kelsa qanday o`qiladi?
a) kv b) gv
c) yv d) chv
6. Operatio - so`zining o`qilishi qaysi qatorda to`g`ri ko`rsatilgan?
a) operatsiya b) opratsiya
c)operatsio d) opeeratsio
7.So`zlar bo`g`inlarga qanday bo`linadi?
a)so`zda nechta unli bo`lsa c)lotin tilida so`zlar bo`linmaydi b)so`zda undosh bo`lsa d)b- javob to`g`ri
8.Tovushlarni cho`ziq yoki qisqaligini bilish uchun harf ustiga qanday belgi
qo`yiladi?
a)yarim oysimon c):
b)- d)urg`u
9.”Medicina”- so`zining o`zagi qaysi javobda to`g`ri ko`rsatilgan?
a)medic c)medi
b)med d)medici
10. O`zak oldida kelib unga yangi mano beruvchi qismiga nima deyiladi ?
a)so`z yasovchi qo`shimcha
b)asos
c)o`zak
d)old qo`shimcha
11.Fe`llar lotin tilida necha xil turlanishga ega?
a)4 c)6
b)5 d)7
12.Predmetning harakatini bildirib nima qildi? , nima qilyapti? kabi so`roqlarga javob bo`lgan so`z turkumi nima deyiladi?
a)sifat c)fe`l
b)ot d)ravish

13 Retseptda uchraydigan qo’shimcha yozuvlar?

a) verte, cito c) ana
b) a, a d) um
14. Recipe so’zining o’zbekcha muqobili qaysi javobda to’g’ri ko’rsatilgan?
a) teng c) o’ra
b) yana d) oldiga
15 Lotin tili fanida necha hil rod bor?
a) 3 c) 5
b) 4 d) 2
16. Kelishiklar soni qaysi javobda to’g’ri ko’rsatilgan?
a) 7 c) 4
b) 6 d) 5
17.-Cor-card-so`z yasovchi qo`shimchaning ma’nosi ?
a)o`t c)og`riq
b)yurak d)inkor
18.-Corazolum-dori moddasi qaysi kasallikda ishlatiladi?
a)yurak kasalliklarida c)oshqozon kasalliklarida
b)jigar kasalliklarida d)o`t pufagi kasalliklarida
19.Otlarning 2- guruhiga qaysi roddagi so`zlar kiradi ?
a)Masculinum c)Femininum
b)Neutrum d)Mascilinum,Neutrum
20 2-guruh otlarining Gen.Singdagi qo`shimchasi qanday?
a)um c)al
b)a d)i
21.Antibyotik guruhini qaysi na`noli qisim bildiradi?
a)cillin,mycsin,cyclin. c)anth
b)zin,zol. d)thi,vit
22.Promedolum-dori moddasi nima uchun ishlatiladi.
a)istima tshuruvchi. c)surgi
b)o`t haydovchi. d)og`riqsizlantiruvchi
23Predmetning belgisini bildirib qanday? qanaqa? so’roqlariga javob beruvchi so’zlar nima deyiladi?
a) Fe’l b) Ot
c) Sifat d) son
24 Sifatlar necha guruhga bo’linadi?
a) 3 b) 2 c)4 d)5

25. 
    archa kimyoviy moddalarning nomi Neutrum rodiga oid bo’lib qaysi qo’shimchaga ega?
    

1. 
   ae
   
2. 
   ac
   
3. 
   um
   
4. 
   a