O`zbekiston respublikasi oliy va o`rta maxsus ta`lim vazirligi buxoro oziq-ovqat va yengil sanoat texnologiyasi instituti

Foydalanilayotgan adabiyotlar 
 
1.  Egorov  G.A.,  Mel’nikov  E.M.,  Maksimchuk  B.M.  Texnologiya 
muki, krupi, kombikormov. M. Kolos, 1984 g. 
2.  Egorov  G.A.,  Martinenko  YA.F.,  Petrenko  T.P.  Texnologicheskie 
oborudovanie  mukomol’noy,  krupyanoy  i  kombikormovoy  promishlennosti. 
M, MGAPP. 1996 g. 
 
1. Don tuzilishining texnologik ahamiyati 
Don qimmatli xom ashyo hisoblanadi. Un va yorma ishlab chiqarishdagi 
umumiy sarfning 90-95 % don zimmasiga tushadi. SHuning uchun uni yuqori 
samaradorlik  bilan  ishlatish  zarur,  ya`ni  minemal  solishtirma  ishlatish 
sarflarida  sifati  yuqori  bo`lgan  tayyor  mahsulotlarning  chiqishini  maksimal 
ta`minlash. 
Bunday muhim vazifani korxonalarda texnologiyaning yuksak usullarini 
va yuqori unumdorli jihozlarni qo`llagan holda, qayta ishlash jarayonida don 
xususiyatlarini  boshqarish  asosida  amalga  oshirish  mumkin.  Buning  uchun 
mutaxassis  korxonaga  qabul  qilinayotgan  donning  texnologik  xususiyatlarini 
baholay  olishi  va  xossalarini  hisobga  olgan  holda  texnologik  jarayonlarning 
maqsadga muvofiq tartibini tanlay olishi zarur. 
Hozirgi  zamon  ilmiy  tasavvuriga  ko`ra,  donning  xususiyatlarini 
baholashda  quyidagilarni  hisobga  olish  kerak:  don  fizik  jihatdan  murakkab 
bo`lib,  strukturasi  va  xossalari  har  xil  bo`lgan  anatomik  qismlarni 
(endosperm, qobiqlar va murtak) butun birlikda organiq bog’lanishi natijasida 
hosil bo`lgan murakkab organizmdir. 
Ikkinchidan,  don-tirik  organizm  bo`lib,  unda  kechadigan  hamma  jara-
yonlar,  tabiat  bog’liq  bo`lmagan  holda  donning  biologik  sistemasiga  ta`sir 
etuvchi  boshqaruvchiga  bo`ysunishini  hisobga  olish  zarur.  Termodinamiq 
nuqtai  nazardan  qaraganda  don  ichki  va  tashqi  bog’lanishlarining  soni  ko`p 
bo`lgan murakkab ochiq sistemaga o`xshaydi. 
Qayta  ishlash  uchun  xom  ashyo  sifatidagi  donni  kompleks  baholash 
uchun  uning  texnologik  potentsiali  degan  tushunchani  qo`llash  maqsadga 
muvofiq.  U  navning  biologik  xususiyatlari,  o`stirishning  tuproq  va  iqlim 
sharoitlari, agrotexnik tadbirlar kompleksi ta`siri ostida shakllanadi. 
 
 
 
 

---

 
13