O’zbekiston respublikasi adliya vazirligi toshkent davlat yuridik instituti

ulardan boshqa o’zlariga 
o’xshash davlatlar bilan birlashishni talab qilayotginiga 
ishonch hosil qiladilar. 
Shunday qilib, ular mazkur birlashuv nimalardan iborat bo’lishi hamda qanday qonuniy 
tartibda bu amalga oshirilishi haqida shartnoma tuzib, yagona davlatni barpo etadilar. Bu 
birlashuv, odatda, «abadiy» deb e’lon qilinadi. 
Shveytsariyada xuddi shunday voqea sodir bo’lgan. U yerda kuchli qo’shnilarga 
qarshi kurash davomida dastlab 1321 yili Uri, Shvits, Nidvalden va Obvalden deb 
nomlangan kichik davlatlar (kantonlar) 
strategik 
jihatidan birlashishdi va keyinchalik 
«ittifoq yorlig’i»ni taqishdi. 1332 yili ular federatsiyasiga Lyutsern kantoni qo’shildi. 1352 
yili TSyurix, Glarus va TSug federatsiyaga birlashdi. 1353 yili Bern «abadiy» ittifoqqa 
qo’shildi. 1415 yili Aargau kantoni Avstriyadan ajratib olindi va federatsiya tarkibiga kiritildi. 
Shu yildan boshlab Shveytsariyada har yili o’tka-ziladigan federal s’ezdlar o’z ishini 
boshladi. 

---

79 
Ancha keyinroq Amerika Qo’shma Shtatlari xuddi shunday asosda birlashdilar. Ular 
dastlab bir-biridan mustaqil 13 ingliz mustamlakasidan iborat bo’lib, ularning har biri 
o’zining maxsus siyosiy va konstitutsiyaviy tarixiga ega edi. 1775 yili bu koloniyalar 
Angliyaga qarshi kurashda 
strategik 
maqsadlarda birlashishdi. 1781 yili, keyin esa, 1787 
yili shtatlar federal konstitutsiyalarini ishlab chiqishdi, ya’ni ular endi 
davlatchilik 
asosida 
birlashishgandi. Keyin ular safiga Fransiyadan sotib olingan Luiziana qo’shildi. Rossiyadan 
Alyaska sotib olindi. Meksikadan «hududlar», Ispaniyadan Antil orollari tortib olindi. 
Yuz yilliklar mobaynida mustaqil siyosiy hayot kechirib kelgan 25 nemis mustaqil 
davlati va erkin shahari 1871 yili xuddi shu tarzda birlashishdi. Ular «abadiy 
konfederatsiya» sifatida yagona Olmoniyani tashkil etdi. 
1867 yilda Shimoliy Amerikadagi uch ingliz viloyati (Kanada, YAngi Shotlandiya va 
YAngi Braunshveyg) «Kanada nomli yagona mustaqil davlat»ga birlashdi. 
1885-1886 yillarda ingliz suvereniteti asosida oltita Avstraliya mustamlakasi, YAngi 
Zelandiya va Fiji orollari Avstralosiyo federal davlatiga birlashdi. 
Mumtoz ma’nodagi federativ davlatlar pastdan yuqoriga, kichikdan kattaga, 
ko’plikdan birlikka shaklida tipik tarzda paydo bo’lgan. Bunda federal konstitutsiyalar 
siyosiy jihatdan o’sib-chatishib ketadigan kichik davlatlar aynan nimalarda o’z 
mustaqilliklarini saqlab qoladi-yu, nimalarda yo’qotishlarini belgilab beradi. Odatda, 
ularning har biri uchun alohida taalluqli bo’lgan hamda hamdo’stlik birligiga xavf 
solmaydigan hamma narsada ularga mustaqillik beriladi. 
Agar, mabodo, ittifoq davlati o’z vakolatini suiiste’mol qilib, mahalliy ishlarga 
aralashadigan bo’lsa, mahalliy mustaqillik tarafdorlari