|
Surdolimpiya o`yinlari yoki Surdlimpiada (Surdoolimpiada, frantsuz tilida - "kar") yoki "Deaflympics" (ingliz tilida kar - "kar") – eshitish qobiliyatiga ega bo`lmaganlarning sport musobaqalari. 2001 yilgacha Butun jahon karlar o`yinlar, avvalroq – karlarning xalqaro o`yinlar) deb nomlangan.
Birinchi jahon Karlar o`yinlari 1924 yili Parijda bo`lib o`tdi va hozirgi kungacha ular Ikkinchi jahon urushidan tashqari har to`rt yilda bir marta o`tkaziladi. Parijdagi birinchi o`yin ishtirokchilari Belgiya, CHexoslovakiya, Fransiya, Buyuk Britaniya, Niderlandiya, Polьsha, Vengriya, Italiya, Latviya va Ruminiya delegatsiyalari edi.
Birinchi karlar o`yinlarida engil atletika, velosport, futbol, o`q otish va suzish bo`yich amusobaqalarda qatnashdi. O`yinlar muvaffaqiyatli o`tdi. 1924 yil 16 avgustda ishtirokchi davlatlar sport delegatsiyalari rahbariyati Xalqaro karlar sport qo`mitasini (ICSD) tashkil etishga qaror qildi va Xalqaro karlar sport qo`mitasini (ICSD) tashkil etildi. Ushbu tashkilot karlarning barcha sport federatsiyalar uyushmalari uchun poydevor bo`lib nizomlar iishlab chiqildi. Xuddi shuyili o`yinlar har to`rt yilda bir marta o`tkazilishi kerakligi to`g’risida qaror qabul qilindi.
Faqat 25 yil o`tgach, 1949 yil yanvar oyida Avstriyada birinchi jahon qishki o`yinlari bo`lib o`tdi, unda besh mamlakatdan 33 nafar sportchi ishtirok etdi. Xalqaro Olimpiya Qo`mitasi 1955 yilda ICHAni Olimpiya tamoyillariga ega bo`lgan xalqaro federatsiya deb e’tirof etdi va ikki yil o`tgach, qo`mita ushbu Nizomni Olimpiya o`yinlarig amoslashtirdi. [1] Bugungi kunda ISCS tarkibiga 90 dan ortiq milliy federatsiyalar kiradi. Xalqaro Olimpiya Qo`mitasi IjroiyaQo`mitasi qaroriga binoan, 2001 yil may oyida, karlar o`yinlari Jahon O`yinlari deb nomlangan "Deaflympics" (Deaflympics) deb nomlandi. Xuddi shu yili Rimda XIX o`yinlari bo`li bo`tdi. Dunyoning 80 ta mamlakatidan 3000 nafardan ziyod sportchi medallarni qo`lga kiritdi.
Maxsus Olimpiya o`yinlari – intellektual nogironligi bor odamlar uchun sport tadbirlarini tashkil etishga bag’ishlangan xalqaro tashkilotdir.
Tashkilot 1968 yilda CHikagoda jismoniy tarbiya o`qituvchisi Anna McGlone Burke tomonidan tashkil etilgan.
AQSH prezidenti Jon Kennedi singlisi YUnis Kennedi SHriver tashabbusi bilan maxsus olimpiya harakati paydo bo`ldi. 1957 yilda u Jozef Kennedi tashabbusi bilan jamg’arma tashkil qilindi. Jamg’arma ikki asosiy maqsadga ega: intellektual zaiflikning sabablarini aniqlash va jamiyatda aqliy nogironligi bo`lgan insonlarni davolash usullarini takomillashtirish.
1963-yilda YUnis va uning eri Sargent SHriver jamiyat uchun foydasiz deb hisoblangan odamlarning ahvolini o`zgartirishga qaror qilishdi. SHu maqsadda ular Merilenddagi uylarini o`zlarining qobiliyatlarini o`rganish uchun aqliy zaiflashuvi bo`lgan bolalar va katta yoshdagilar uchun sport lageriga aylantirdi. Ular bilan ishlashning dastlabki natijalari bu insonlarga qanchalik ko`p e’tibor va g’amxo`rlik qilinsa ilarning ichki salohiyati shunchalik namoyon bo`lishini ko`rsatib berdi. Aqliy zaiflashuvi bo`lgan insonlar turli sport va jismoniy tarbiya bilan shug’ullanuvchilarga qaraganda ko`proq qobiliyatga ega edi. 1968 yil iyul oyida Kennedy jamg’armasi tomonidan Anna Burke tomonidan tashkil etilgan Birinchi Xalqaro Olimpiya o`yinlari CHikagodagi harbiy maydonda o`tkazildi. SHu yilning dekabr oyida maxsus Olimpiya tashkiloti tashkil etildi, u xayriya tashkiloti maqomini oldi. Yillar davomida dunyoning 180 mamlakatidan uch milliondan ziyod kishi Olimpiya harakatining ishtirokchilariga aylandi.
1989 yilgacha o`yinlar AQSH Maxsus Olimpiya o`yinlari deb atalib kelindi.Keyin o`yinlar boshqa mamlakatlar tomonidan qabul qilinib Jahonda Maxsus Olimpiada deb nomlandi.
Musobaqalarni o`tkazish tamoyili
Maxsus olimpiadalar faqat intellektual nogiron kishilarni moslashtirish uchun o`tkaziladi. Musobaqalarda eng kuchlilarni aniqlash va sport rekordlarini o`rnatishga hech qanday maqsad yo`q.
Maxsus olimpiadamusobaqalarida ishtirok etish uchun biron bir sport yutug’ini ko`rsatishga hojat yo`q.
Butun jahon yozgi maxsus olimpiada - 2011 yil 25 iyundan 4 iyulga qadar YUnonistonning Afina shahrida bo`lib o`tdi. Ochilish marosimi Panathinaikosning tarixiy stadionida bo`lib o`tdi, o`yinlarning yopilish marosimi Olimpiya stadionida bo`li bo`tdi. O`yinlarda 7000 nafar sportchi, 8000 ta murabbiylar, 40 000 nafar qarindoshlari, 180 ta mamlakatning 3000 nafar OAV vakillari va 25000 nafar yordam beruvchi insonlar ishtirok etdi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
