O’bekiston respublikasi xalq ta’limi vazirligi

Restriksion xarita tuzish
Restriktazalar DNK xar xilda parchalaydi. Parchalanish natijasida bir ipli uzunligi 4 nukleotiddan iborat. Ana shu fragmentlar rekombinat DNK xosil kilish uchun juda kulay.
Xozirgi vaktda restrikcion fermentlar tekshirish ishlarining samarali kuroli bulib koldi.
Ushbu ferment DNK molekulasini juda kattalikkacha bir necha yuztadan, bir necha mingtagacha aosgacha oshirilishi imkoniyatini yaratadi.
eletrofarez yordamida DNK fragmentlarini juda osonlik bilan ajratib olinib xar bir fragmenti aloxida urganish mumkin.
elektrofarezda ajratib olingan DNK anion shaklida buladi. DNK molekulasi kancha uzun bulsa, uning zaryadlari shunchalik kup bulib va kuchli buladi, xamda karshilik kursatish kuchi xam shunchalik yukori buladi.
DNK kiska fragmentlari migraciyasi, uzun fragmentlarnikiga nisbatan ancha tez buladi. Agarda ozika muxiti agarning koncentraciyasi juda yukori bulsa uzun fragmentli DNK umuman erritmaga yaxshi aralasha olmasligi mumkin.
Restrikcion fragmentlarni elektrofarez yuli bilan ajratganda restrikcion xaritalar olish imkoniyati tugiladi.
Ana shunday birinchi xarita SM virusidan olingan. (maymun virusi) bulib unda 5423 juft asos bulgan.
Keyin restrikcion xarita va fragmentlar DNK uchastkalarini xaritalashtirishda foydalanilgan, unda oksil viruslari uchun mRNK sintez buladi.
Nukleotidli ketma-ketlikni aniklash
DNK genetik muxim kismini ifodalovchi usullar juda katta axamiyatga ega bulgan. Ana shu usullar DNK rekombinat molekulalarini xosil kilishda xam muxim axamiyatga ega bulgan.
Ushbu yangi usullar nukleotidlar juftlarini 100-500 uzunliklarini aniklashga yordam bergan.
Ana shunday usullardan biri 1977 yilda Mans va Gilbertlar tomonidan taklif etilgan DNK kimyoviy degradaciyasidir. Ushbu usul buyicha DNK fragmentlarini bironta kismiga fosfor (32r) izotopi ta’sir etdiriladi, natijada DNK turtta kismga bulinib, ana shu turtala asosning bittasi yoki ikkitasi molekulani buzish xususiyatiga ega buladi. Reakciya sharoiti shunday tanlanadiki xar bir DNK molekulasiga bir nechta buzilish tugri kelsin.
DNK ning buzilganidan sung elektrofarez yordamida ajratiladi, radiaktiv fragmentlari bulganlari rentgen plenkasida belgilanadi.
Rentgen t plenkadagi polosalar vositasida nukleotidlardagi DNK ketma-ketligi aniklanadi.
Ana shu usulda SM 40 DNK nukleotidlar ketma-ketligi tuligicha aniklandi.