O zbekiston respublikasi

badiiy-estetik didini o'stirish;
- o'quvchilarni tasviriy va amaliy- bezak san'ati bilan tanishtira borib,
ularda ushbu san'at turlarining o'ziga xos xususiyatlarini idrok etishga
o'rgatish vositasida ularni badiiy fikr doirasini kengaytirish;
- o'quvchilarda amaliy va tasviriy san'atga qiziqish va muhabbatni
tarbiyalash;

114
12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567
12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567
12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567
12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567
O‘quv dasturi
- estetik va emotsional sezgirlikni o'stirish.
Mazkur o'quv fanidagi ta'lim va tarbiya asosan ikki bo'limdan (amaliy
va nazariy) tashkil topadi:
Amaliy ishlar 1-sinfdan 4-sinfgacha, asosan to'rtta o'quv
masalalarini hal qilishga qaratiladi:
1. Kompozitsion faoliyat.
2. Rang va bo'yoqlar.
3. Shakl, proporsiya, konstruktsiya.
Boshlang'ich sinflarda o'tiladigan amaliy mashg'ulotlar jarayonida
bolalarda ijodkorlik, mustaqil fikr yuritish va ishlash qobiliyatlarini
tarbiyalash yetakchi o'rinni egallaydi.
1-4 sinflarda bo'yoq bilan ishlash mashg'ulotlarida ranglarning turli
tus va och-to'qligini farqlay bilishga, kerakli ranglarni tanlay olishga
o'rgatish asosiy vazifadir. Bu sinflarda ko'proq guash, akvarel bo'yog'i va
ularning aralashmalaridan foydalaniladi.
Borliqni idrok etish
Borliqni idrok etish mashg'ulotlarida kompozitsiyaga oid tegishli
muhim ob'ektlarni yaxshilab kuzatadilar.
Borliqni to'laqonli idrok etish, tevarak-atrofni, hayotdagi voqea va
hodisalarni bevosita kuzatish asosida olingan taassurotlar, tushunchalar
hamda atrof-muhitga nisbatan estetik munosabatda bo'lish bilan bog'liqdir.
Boshlang'ich sinflarda o'quvchilar o'simliklar, hayvonlar, qushlar,
baliqlarni kuzatadilar, tabiatning turli fasllardagi ko'rinishlari, kayfiyati
haqida tasavvurga ega bo'ladilar va ularni tasvirlaydilar.
San'atni idrok etish
Mazkur bo'limning maqsadi o'quvchilar tomonidan san'at asarlarini
ongli idrok etish va baholash, uning jamiyat va odamlar hayotidagi
ahamiyatini tushunishga yordam berishdan iborat.
Badiiy obrazni idrok etish malakalarini rivojlantirish-san'at asarlarini
o'rganishning asosidir. O'quvchilar asar haqida mulohaza yuritib, idrok
etishni, uning mazmunini maxsus terminlarni qo'llagan holda so'zlab
berishni bilishlari lozim.
San'atni idrok etishga 1-4 sinflarda maxsus soatlar ajratilmaydi. U
rangtasvir kompozitsiyasi, naturaga  qarab tasvirlash mashg'ulotlarida

115
12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567
12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567
12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567
12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567
O‘quv dasturi
amalga oshiriladi. 3-sinfdan boshlab esa san'atni idrok etish bo'yicha
maxsus darslar tashkil etiladi.
Naturaga qarab tasvirlash
Naturaga qarab tasvirlash ikki turga bo'linadi:
a) naturaga qarab rasm ishlash; b) naturaga qarab haykal ishlash.
a) Naturaga qarab rasm ishlash o'quvchilarda narsa va hodisalarning
hajmi va fazoda joylashuvi, ularning bir muncha tirik belgilari haqida
tasavvurga ega bo'lish imkonini beradi, tasvirlash malakalarini o'stiradi.
Naturaga qarab rasm chizish vazifalari 1-2 dars davomida va qisqa
muddatli (5-15 daqiqa davomida bajaradigan lavha va chizgilar) bo'lishi
mumkin. Xomaki ish va chizgilar darsning muayyan mavzusidan kelib
chiqib, darsning boshlanish qismi, o'rtasi yoki oxirida bajarilishi mumkin.
O'quvchilarning ko'rib, eslab qolish qobiliyatini, makon haqidagi
tasavvurlarini rivojlantirish uchun ularga eslab va tasavvur qilib rasm
chizish bo'yicha ko'proq vazifa berish kerak bo'ladi.
b) Naturaga qarab haykal ishlash darslarida o'quvchilar naturani
ko'ra bilish, uning shaklini, hajmini, tuzilishi va o'lchov nisbatlarini
to'g'ri olishga o'rgatadi. Haykallarni alohida-alohida va yaxlit loy
bo'laklaridan ishlash yo'llarini ham o'rganadilar. Bunday darslarda
o'quvchilar hajmi va relefli haykallar ishlaydilar.
Haykaltaroshlik ishlarida natura hajmdor qilib tasvirlanayotganligi
tufayli ish jarayonida turli tomonlarga aylantirib turiladi. Dars
o'tkazilayotgan xonada naturaning shakli yaqqol ko'rinib turishi maqsadga
muvofiqdir.
Kompozitsion faoliyat
Kompozitsion faoliyat bo'limi quyidagi qismlardan tashkil topadi:
a) rangtasvir kompozitsiyasi;
b) dekorativ kompozitsiya;
v) haykaltaroshlik kompozitsiyasi.
a) Rangtasvir kompozitsiyasi mavzu asosida, xotira va tasavvurdan
rasmlar ishlash  tarzida tashkil etiladi. Bunda tanlangan mavzuga ko'ra,
uning elementlari qog'oz yuzasida bir-biriga bog'liq holda joylashib, yaxlit
kompozitsiyani hosil qiladi.
Kompozitsiyada asar yaratishning muayyan qoidasini simmetriya,

116
12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567
12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567
12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567
12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567
O‘quv dasturi
nosimmetriya, muvozanat, detallarning o'lchovi, shakli, rangi kabilarga
rioya qilinadi.
Rangtasvir kompozitsiyasi mashg'ulotlari asosan tevarak-atrofdagi
hayotni aks ettiruvchi mavzularda rasm ishlashga asoslanadi. O'quvchilar
mashg'ulotning bu turida rasmni naturadan emas, balki xayoldan va
tasavvurdan ishlaydilar.
Rangtasvir kompozitsiyasi mashg'ulotlarining asosiy vazifalari
o'quvchilarga narsalarning shakli, rangi, ularning tuzilishi haqidagi
tushunchalar berish, eng qiziq mavzu tanlay olish, qog'ozda rasmini
to'g'ri joylashtirishga o'rgatish kabilardan iboratdir.
Kompozitsiya qonuniyatlarini o'quvchilar ongiga yetkazishda tasviriy
san'at asarlarining reproduksiyalaridan foydalanish va ularni tahlil
qilishning ahamiyati katta.
Adabiy asarlarga illustrasiyalar ishlash esa o'quvchilarning eng qiziqarli
mashg'ulotlaridan bo'lib, unda bolalar ertak, hikoya, masaldagi
qahramonlarning obrazlarini o'z rasmlarida ifodalashga harakat qiladilar.
Zamonaviy mavzulardagi asarlarga yoki dostonlarga hamda ertaklarga
kompozitsiya ishlash uchun avvalo, bolalar mavzuga oid odam, hayvon
rasmlari va ba'zi bir narsalarning o'ziga qarab rasmini chizib oladilar.
b) Dekorativ kompozitsiya turli shakldagi naqshlarning namunasidan
ko'chirish, mustaqil ijodiy naqsh ishlash hamda dekorativ-bezak ishlarini
qamrab oladi.
1-4 sinflarda dekorativ tarzda qayta ishlangan tabiiy va geometrik
shakllarga asoslangan yo'lsimon, kvadrat, doira, to'rtburchak shaklllardagi
naqshlar chizdiriladi.
Rangshunoslik bo'yicha o'quvchilar 2 sinfda "Asosiy va hosila ranglar"
bilan tanishadilar. Bo'yoqlarni o'zaro aralashtirish orqali yangi rang
tuslarini hosil qilish bilan amaliy ravishda shug'ullanadilar. Asosiy (qizil,
sariq va ko'k) ranglar va ularning o'zaro aralashuvidan hosil bo'lgan
hosila (yashil, binafsha va zarg'aldoq) ranglardan o'z ish faoliyatlarida
to'g'ri foydalana olishni o'rganadilar. O'quvchilar 2 sinfda "Iliq va sovuq
ranglar","Rang tuslari va ularning nomlari" kabi mavzularda nazariy
bilimlarni ham egallab boradilar. O'quvchilar "Ranglar xalqasi" bilan
yaqindan tanishadilar va tevarak-atrofdan ana shunday rang tuslarini
topishni o'rganadilar.
O'quvchilarda atrof-muhitdagi, borliqdagi rang tuslarning boyligi va
xilma-xilligi haqida tushuncha hosil qilish uchun "Tabiatda rang" mavzusi

117
12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567
12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567
12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567
12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567
O‘quv dasturi
kiritilgan. O'quvchilar sayohat paytida darsda o'rgangan ranglarni va ularning
tuslarini tabiat qo'ynidan topishga harakat qiladilar.
v) Haykaltaroshlik kompozitsiyasi real haykaltaroshlik va dekorativ
haykaltaroshliklarga bo'linadi.
Real haykaltaroshlikda o'quvchilar o'qituvchi tomonidan tavsiya etilgan
mavzularda haykallarni asliga o'xshatib ishlaydilar. Bunda o'quvchilar
tasviriy san'at mashg'ulotlarining boshqa turlarida orttirgan bilim, ko'nikma
va malakalarga tayanadilar.
Dekorativ haykaltaroshlik - haykaltaroshlikning turlaridan biri bo'lib,
u o'quvchilarda turli dekorativ bezakli releflar va o'yinchoqlar ishlash
orqali maxsus bilim hamda malakalar hosil qiladi.
Amaliy va tasviriy san'at darslari ko'rgazmali qurollar va zamonaviy
texnika vositalari bilan jihozlanishi kerak. O'qituvchi o'quvchilarning
ish joyini mashg'ulotga tayyorlash va ish tugagach, uni yig'ishtirib
qo'yishga, ish jarayonida sanitariya-gigiyena qoidalariga rioya qilishga
odatlantirib borishi lozim.
Dastur tuzilishiga ko'ra 5-7 sinflarda mujassamlashtirilgan olti
yo'nalishdan iborat.
1. Suhbat.
2. Rangtasvir.
3. Grafika (qalamtasvir)
4. Haykaltaroshlik.
5. Me'morlik
6. Amaliy va dizayn san'ati.
Bu yo'nalishlarning o'quv-tarbiya vazifalari quyidagi faoliyat turlarida
amalga oshiriladi:
- tasviriy san'at vositasida o'quvchilarning atrof - muhitdagi, san'atdagi
go'zalliklarni ko'ra bilishga va ularga estetik munosabat bildirishga, san'atning
ijtimoiy mohiyatini va ahamiyatini teran anglagan holda me'moriy
yodgorliklarni, tasviriy, amaliy va dizayn san'ati asarlarini milliy iftixor,
qadriyat sifatida e'tirof etish va muhofaza qilishga o'rgatish;
-o'quvchilarni tasviriy, amaliy va dizayn san'ati, me'morchilikning
tasviriy vositalari, ifodaviy-obrazli vositalari bilan tanishtira borib, ulardagi
tasviriy-ijodiy qobiliyatlarini rivojlantirish, san'at bilan muntazam
shug'ullanish ehtiyojini tarkib toptirish;
- o'quvchilarni san'at bilan muloqot jarayonida olgan taassurotlarini
tasviriy va amaliy san'at, dizayn san'atining (rangtasvir, qalamtasvir,

118
12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567
12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567
12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567
12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567
O‘quv dasturi
haykaltaroshlik, amaliy san'at, badiiy loyihalashtirish va b.) turlarida
ularga xos tasviriy-ifodaviy vositalar, qonuniyatlar asosida o'zlarining
ijodiy faoliyatlarida qo'llay bilishga o'rgatish;
- tasviriy san'atning nazariy va amaliy asoslarini o'rganish jarayonini
o'quvchilarda estetik did, estetik ong, badiiy tasavvur va tafakkurni tarkib
toptirish hamda rivojlantirishga yo'naltirish orqali ma'naviy barkamol
avlod tarbiyasiga zamin yaratish;
- ijodiy-tasviriy faoliyatga moilligi bor o'quvchilarning badiiy
iste'dodlarini takomillashtirish, ularni badiiy kasb va hunarlarga yo'llash.
1. San'atshunoslik asoslari (faoliyati).
2. Tasviriy faoliyat (naturaga qarab tasvirlash).
3. Kompozitsion faoliyat (mavzuli va bezak kompozitsiyasi).
Rangtasvir yo'nalishi dasturdagi eng salmoqli qism bo'lib, unda
o'quvchilar tasviriy faoliyatning oddiy ko'rinishlari (nuqtaga qarab
tasvirlash)dan tortib, murakkab shakllari (eskizlar asosida tematik kartina,
dastgoh rangtasviri namunasini yaratish)da o'zlarini sinab ko'radilar;
manzara va portret janrlarida rang orqali kayfiyatni ifodalash, miniatyura
usulida illyustrativ  kompozitsiyalar ishlashni amalda bajaradilar; turli
oqim yo'nalishida ishlangan asarlarning talqinini o'rganadilar va amaliy
mashqlar bajaradilar; rangshunoslik va uning texnologik jarayonlariga
oid nazariy va amaliy bilimlarini boyitadilar.
Grafika (qalamtasvir) yo'nalishidagi mashg'ulotlar ham keng qamrovli
materiallarni o'qitishni nazarda tutadi. Eng muhimi, o'quvchilarda
qalamtasvir badiiy ijodning barcha turlarining asosi ekanligini amaliy-
tasviriy faoliyatda his etishga imkon yaratadi.
Haykaltaroshlik mashg'ulotlarining salmog'i boshlang'ich sinfdagiga
nisbatan kamaygan bo'lsada, uning mazmuni, shakl va kompozitsion
"yuklamalari" ancha murakkablashganligi bois o'qituvchidan har bir
darsga puhta tayyorgarlik ko'rishni talab etadi.
Dasturda haykaltaroshlik mashg'ulotlari mavzularining umumiyligi
(rangtasvirda portret, qalamtasvirda portret, haykaltaroshlikda portret),
o'zaro bog'liqligi bilan bir qatorda xususiyligi (haykaltaroshlikda lirizm
va dramatizm), uning o'ziga xos turlari (dastgoh, monument, xiyobonlar
uchun ishlanadigan dekorativ haykallar, hajmli haykaltaroshlik, yarim
qabariq ((relef) haykaltaroshlik), haykaltaroshlikning ifodaviy vositalari
kabi komponentlariga alohida e'tibor berish lozim.
Me'morlik san'atiga oid materiallarni o'tishda ham kompleks

119
12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567
12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567
12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567
12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567
O‘quv dasturi
yondashuv talab etiladi. 5-sinfda asosan me'morlik tarixiga oid materiallar,
6-7-sinflarda  me'moriy ko'rinishlar aks ettirilgan manzara, me'moriy
mavzuda tarixiy xarakter kasb etuvchi kompozitsiyalar va nihoyat,
me'morlik  obidalarining elementlarini yasash va ularni yaxlit
kompozitsion ansamblga yig'ish.
Amaliy va dizayn  san'ati  o'z mazmuni, mohiyatiga ko'ra bir yo'nalishga
birlashtirildi. Boisi, dizayn san'ati bo'yicha dasturda berilgan mavzu  va
topshiriqlarda (milliy zamonaviy libos eskizi, inter’yer eskizi) amaliy
san'at elementlaridan foydalanish ko'zda tutilgan.
Dizayn san'ati nisbatan yangi san'at turi. Shuning uchun o'ziga xos
terminologiyasini o'quvchilarga tushuntirib berish lozim. Zero, dizayn
turmushning barcha jabhalarida mavjud. Shu jihatdan dizayn san'ati  bo'yicha
nazariy va amaliy mashg'ulotlar o'quvchilarda yuksak madaniyatni
shakllantirib boradi.
San'atshunoslik asoslari bo'yicha faoliyat turi san'at  tarixi va
nazariyasining oddiydan murakkabga o'tish tamoyiliga asosan quriladi.
Bu faoliyat turi o'quvchilarning nazariy jihatdan tasviriy va kompozitsion
faoliyatga, shuningdek, badiiy  obrazlarni umumlashtirish, professional
san'at asarlaridagi obrazlar yechimini sharhlay bilish malakalarini hosil
qila borib, ularga badiiy tanqidchilik asoslaridan elementar bilimlar
beradi. Shu tariqa o'quvchilar bu faoliyat turlarida tasviriy, amaliy
san'atninig badiiy-ifodaviy vositalari va qonuniyatlarining (rang, mazmun,
shakl, faktura, nisbat, perspektiva, kompozitsion markaz, muvozanat,
tasvirlash texnikasi, texnologiyasi va h.k.) mavzu va mazmunga monand
tarzda qo'llay  bilish, unda eskizlardan foydalanish kabi vazifalarni hal
etishni o'zlashtira boradilar.
Dasturda milliy va umuminsoniy badiiy qadriyatlarni hamohang tarzda
o'rgatishga alohida e'tibor qaratilgan. Milliy san'atga oid o'quv materiallari
doirasida Sharq va G'arb san'ati  tarixi, miniatyurachi rassomlarning
hayoti va ijodini o'rganish, san'at turining tasviriy talqini (qutichaga
naqsh va rasm ishlash, Sharq va o'zbek xalq ertaklariga miniatyura usulida
illyustrasiya ishlash va h.k.) ham o'quv vazifasi sifatida tavsiya etiladi.
1 - sinf
Borliqni idrok etish (3 soat)
Borliqni idrok etish mashg'ulotlarining vazifalari quyidagilardan iborat:
O'quvchilar e'tiborini borliqdagi ajoyib narsa, ko'rinish va hodisalarga

120
12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567
12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567
12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567
12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567
O‘quv dasturi
qaratish orqali (shuningdek, shakllar, ranglar va boshqalar) ularda
borliqqa nisbatan qiziqish uyg'otish, ularda chizish istagini hosil qilish
va rivojlantirish, tabiatning turli fasllaridagi o'ziga xos go'zalligini ko'ra
bilishga o'rgatish;
-
tabiat go'zalligini idrok etishda asosiy tasavvurlar va fantaziyani
qo'llashga o'rgatish (daraxt, shox-shabbalarda, qor uyumlarida turli
shakllarni ko'rish va boshqalar);
-
o'quvchilarni tabiatdagi, hayotdagi, ijtimoiy hodisalardagi
(mahallalardagi, shaharlardagi va qishloq maydonlarining badiiy
bezagidagi) go'zallikni ko'ra bilishga va idrok etishga o'rgatish;
-
o'quvchilarda tasviriy san'atning hayot bilan, atrof-muhit bilan
bog'liqligi haqida tushuncha berish.
Borliqni idrok etish darslarida bolalar tabiat quchog'iga sayrga olib
chiqiladi va u yerda kuzatish bilan birga turli daraxtlarning shoxlari,
ildizlari, barglari hamda boshqa tabiiy materiallar to'plab boriladi.
Borliqni idrok etish mashg'ulotlarida sinfda mavzu bilan bog'liq bo'lgan
filmlar, slaydlar, san'at asarlarining reproduktsiyalari namoyish etiladi.
Musiqa asarlari tinglanadi, she'rlar o'qiladi. Shuningdek, badiiy
materiallar, o'quv asboblari, rassomlarning faoliyatlari bilan ham
tanishtiriladi.
 Namunaviy topshiriqlar
"Oltin kuz", "Bahor keldi", "Kumush qish", "Yozgi ishlar" haqida
suhbat.
Naturaga qarab tasvirlash (13 soat)
a) Naturaga qarab rasm ishlash (8 soat)
  -   o'quvchilarda qalam bilan turli yo'nalishlarda erkin to'g'ri, egri,
to'lqinsimon, qiya va aylana shaklidagi chiziqlar o'tkazish malakalarini
hosil qilish;
-
 rasmni qog'oz yuzasida turlicha joylashtirishga o'rgatish;
-
 narsaning shakli, rangi, fazoviy holati, o'lchovlarini o'zaro
solishtirish orqali to'g'ri ko'rishga va tasvirlay olishga o'rgatish;
-
narsaning rangini bir me'yorda bo'yash malakalarini hosil qilish;
-
rasm ishlash jarayonida shakl, mutanosiblik, qismlarning o'zaro
bog'liqligiga, chiziladigan narsa - qush, hayvonlar, inson tana
qismlarining o'lchovlari o'rtasidagi nisbatlarni to'g'ri olishga o'rgatish.
Namunaviy topshiriqlar

121
12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567
12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567
12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567
12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567
O‘quv dasturi
Bayroqcha, soat, baliqcha, havo sharlari, tandir non, o'rik, tol,
shaftoli, olcha barglari, mevali daraxtlarning gullari, bahorgi gullarning
o'ziga qarab rasmini ishlash.
b) Naturaga qarab haykal ishlash (5 soat)
-  haykaltaroshlikda ishlatiladigan materiallar va asboblar bilan
tanishtirish;
-
o'quvchilarning narsalarni (shakli, hajmi, o'lchovlarini) o'zaro
taqqoslash orqali loy va plastilin bilan ishlash malakalarini shakllantirish;
-
haykaltaroshlikka doir maxsus atamalar bilan tanishtirish.
Namunaviy topshiriqlar
O'yinchoqlar-tuya, echki, o'rdakcha, toychoq, xo'roz, buzoqcha,
jo'jalarning haykalchasini va baliq relefini o'ziga qarab haykalini yasash.
Kompozitsion faoliyat (17 soat)
Kompozitsiya mashg'ulotlarining vazifalari quyidagilardan iborat:
a) Rangtasvir kompozitsiyasi (5 soat)
-    o'quvchilarning ijodiy qobiliyatlari va fantaziyasini o'stirish;
-
rasm chizishda bolalarni qog'ozdan maqsadga muvofiq ravishda
foydalana olishga o'rgatish;
-
rasmda tasvirlanayotgan narsalarning ko'rinishlarini mazmunan
bir-biriga bog'lay bilish va ularni qog'oz yuzasida tasvirlay olishga o'rgatish;
-
 mazmunli rasmda tasvirlanayotgan qismlarni shakl va rang
jihatidan muvozanatini saqlay bilishga o'rgatish;
-
 odamlar, hayvonlar, daraxt va boshqa shu kabilarning tana
tuzilishini hamda ularning o'zaro bog'liqligini, ulardagi go'zalliklarni
rasmlarda tasvirlay olishga o'rgatish;
-
bolalarni axloqiy, estetik jihatdan tarbiyalashga ko'maklashish.
Namunaviy topshiriqlar
"Kuz sahovati", "Bahorgi ishlar", "Kapalaklar raqsi", "O'rik gulladi",
"Elkanli qayiqlar", "Kuzgi shudgor", "Qahraton qish", "Varrak uchirish",
"Ikki echki", "Sholg'om", "Mosh boshqa maqtanmaydi" nomli hikoyalar
asosida rasm ishlash.
b) Dekorativ kompozitsiya (6 soat)
- o'quvchilarning tasviriy malaklarini o'stirish; yo'lsimon
naqshlarning xususiyati bilan tanishtirish;
-
bo'yoqni suv bilan eritish va u bilan kerakli yuzalarni tekis
bo'yash;

122
12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567
12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567
12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567
12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567
O‘quv dasturi
-
 mo'yqalamning uchi bilan ishlashga o'rgatish; naqsh unsurlarining
takrorlanishi yoki qaytarilishi (shakli va rangi jihatidan) to'g'risida
ma'lumot berish; ertak va hikoyalarning mazmuniga mos holda rasm
ishlash yuzasidan dastlabki tushunchalar berish va amaliy ishlarni
bajarishga o'rgatish;
- o'quvchilarda shakl va rangni sezish hislarini o'stirish;
- naqshlarning go'zalligini his qilishni rivojlantirish; tabiiy materiallar
va rangli qog'ozlardan kesish, qirqish va yopishtirish orqali turli dekorativ
bezaklar, naqshlar tuzishga o'rgatish.
Rangshunoslik yuzasidan esa quyidagi vazifalar amalga oshiriladi:
- o'quvchilarni asosiy va hosila ranglar bilan tanishtirish; asosiy va
hosila ranglar haqida tushuncha berish, asosiy ranglarning tuslarini
(masalan, och qizil, qizg'ish, to'q qizil va h.k.) suv bilan aralashtirish
orqali rang hosil qilishga o'rgatish;
- asosiy ranglarni o'zaro aralashtirish orqali hosila ranglarni (yashil,
binafsha, zarg'aldoq ranglar) topa bilish malakalarini rivojlantirish;
- asosiy va hosila rang tuslarini tevarak-atrofdagi narsalardan topa
bilish va nomlarini ayta bilishga o'rgatish;
Namunaviy topshiriqlar
 Geometrik shakllardan, barglar, gullarning tasvirlaridan yo'lsimon
va kvadrat shaklida naqshlar ishlash. Qog'ozdan yasalgan (bolalar
uchiradigan) "Laylak"ni badiiy bezash. Tabiiy materiallardan (barglar,
o't-o'lanlar, gullar, meva va sabzavot urug'lari va h.k.) hayvon va qush
tasvirlarini ishlash, naqshlar tuzish. Mo'yqalam bilan ishlash yuzasidan
mashqlar bajarish.
v) Haykaltaroshlik kompozitsiyasi (6 soat)
-    o'quvchilarda ijodiy qobiliyatlarni o'stirish;
-
loy va plastilin bilan ishlash malakalarini rivojlantirish;
-
 narsalarning hajmi, shaklini his qilish hamda ularni tasvirlash,
chamalash qobiliyatlarini o'stirish;
-
ma'lum bir mazmunni haykaltaroshlikning ifodalilik vositalari
yordamida tasvirlashga o'rgatish.
Namunaviy topshiriqlar
"Tovuq va jo'jalar", "O'rdak va o'rdakchalar" mavzusida kompozitsiyalar