O zbekiston respublikasi

ishlash. "Sabzavot va mevalar", "Ajdarho", "O'yinchoq toychoq", puflab
chalinadigan "O'yinchoq hushtak" mavzularida dekorativ haykallar ishlash.

123
12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567
12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567
12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567
12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567
O‘quv dasturi
Foydalanish uchun tavsiya etiladigan tasviriy san'at asarlarining
ro'yxati: N. Karaxan "Oltin kuz"; B. Jalolov "Usta ayol"; I. Haydarov
"Oltin kuz"; O'. Tansiqboev "Tog'da kuz";  "O'zbekistonda mart";
"Yusufxona"; "Jonajon o'lka"; K. Bogoduxov "Qorasuvda bahor"; P.
Temirov "Bibixonim hovlisida bahor"; Z. Inog'omov "Bahor"; "Choyga".
2 - sinf
Borliqni idrok etish (3 soat)
Borliqni idrok etish mashg'ulotlarining vazifalari quyidagilardan iborat:
-
o'quvchilarning borliq haqidagi tasavvurlarini boyitish hamda
chuqurlashtirish, yil fasllaridagi manzara va kayfiyatga (quvonchli,
g'amgin, hayolchan, tashvishli) nisbatan sezgirligini oshirish;
-
bolalarda jonajon tabiatga bo'lgan muhabbat tuyg'usini rivojlantirishga
erishish; uning go'zalliklarini qadrlash tuyg'usini tarkib topdirish;
-
 yil fasllarining o'ziga xos go'zalligini ko'ra bilishga o'rgatish;
-
 hayvonot olamining turli-tumanligi bilan tanishtirish.
O'quvchilarning borliq haqidagi tasavvurlari va tushunchalarini boyitish
maqsadida turli fasllarda tabiat qo'yniga sayrlar tashkil etiladi. Sinfda yil
fasllariga doir slaydalar, reproduksiyalar ko'rsatiladi. Kuzatilgan tabiat
manzaralarini xotiradan rasmlarini chizadilar. Tabiatni kuzatish jarayonida
bolalarning e'tibori odamlar, daraxtlar, uylar, bulutlar, hayvonlar,
qushlar va ularning o'ziga xos shaklga ega ekanligiga, qaratiladi. Hayvonlar,
qushlar, baliqlarning slayd va suratlarini kuzatish orqali ularning rasmlari
chizdiriladi. Bular o'z navbatida o'quvchilarning mavzu asosida rasm
chizish borasidagi tasavvurlari, tushunchalarini boyitib boradi.
Namunaviy topshiriqlar
Tabiatning kuz, qish, bahor, yoz faslidagi ko'rinishlarini, gullar,
dekorativ qushlar, parrandalar, baliqlar, shahar ko'rinishlarini idrok
etish. Borliqni idrok etish jarayonida tanlangan mavzuga oid ob'yektlarning
xomaki rasmlarini ishlash. "Yozgi ishlar" mavzusida suhbat.
Naturadan rasm ishlash (13 soat)
Naturaga qarab tasvirlash mashg'ulotlarining vazifasi quyidagilardan
iborat:
a) Naturaga qarab rasm ishlash (8 soat)
Tasvirlanadigan narsalarning shakli, ularning taqsimlari, konstruktiv

124
12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567
12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567
12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567
12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567
O‘quv dasturi
tuzilishi, makondagi holati, rangini rasmda to'g'ri tasvirlash malakalarini
o'stirish;
-
to'rtburchak, dumaloq shakllar haqida tushuncha hosil qilish;
-
tik, yotiq, qiya chiziqlar chizish malakalarini yanada o'stirish;
-
 tasvirlashda yordamchi chiziqlardan foydalanishga o'rgatish;
rangning och va to'q tuslarini ko'rish va aks ettira olish malakalarini
rivojlantirish (masalan, to'q qizil, och qizil);
-
bo'yoqlar bilan ishlaganda tasvirning zirh chizig'idan chiqib
ketmagan holda bo'yashga o'rgatish.
Namunaviy topshiriqlar
O'rik guli va bargi, kuzgi va bahorgi gullar, mevalar, hasharotlar,
o'yinchoq mashinalar, xalq amaliy san'ati buyumlari, loydan ishlangan
qush va hayvon o'yinchoqlarning o'ziga qarab rasmini ishlash.
b) Naturaga qarab haykal ishlash (5 soat)
-    o'quvchilarning loy va plastilin bilan ishlay olish malakalarini
yanada o'stirish;
-
naturadan, xotira va tasavvurdan, mavzu asosida haykalchalar
ishlashga o'rgatishni davom ettirish;
-
narsalarning hajmi, shaklini his qila olishga o'rgatish;
-
odam va jonivorlarning tana qismlaridagi o'zaro mutanosibliklarni
saqlagan holda haykalchalar yasash yuzasidan nazariy va amaliy
tushunchalar berish;
Namunaviy topshiriqlar
O'yinchoqlardan - tulki, tuya, echki, qo'chqor qo'y haykalchalarini
hamda o'yinchoq xo'roz relefini loy yoki plastilindan yasash.
Kompozitsion faoliyat (18 soat)
a) Rangtasvir kompozitsiyasi (6 soat)
-    o'quvchilarda ijodiy qobiliyat va badiiy didni o'stirish;
-
o'quvchilarda tasviriy san'atdan maxsus bilimlarni tarkib topdirish;
-
 chizish va mo'yqalam bilan ishlash malakalarini o'stirish;
-
qog'oz yuzasida kompozitsiya elementlarini maqsadga muvofiq
joylashtirishga, ularni o'lchov va rang jihatidan to'g'ri olishga o'rgatish;
-
 bo'yoqlar yordamida rasmdagi kayfiyatni (quvonchli, ma'yuslik,
tashvishli va boshqalar) ifodalay olish;
-
o'quvchilarda xotira va kuzatuvchanlikni o'stirish;
-
qog'oz yuzasini tasvir bilan mavzu mazmuniga muvofiq ravishda
to'ldirish va planlilikni tasvirlashga o'rgatish.

125
12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567
12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567
12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567
12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567
O‘quv dasturi
Namunaviy topshiriqlar
"Shamol esyabdi", "Momaqaldiroq oldidan", "Shahrimiz ko'chalari",
"Oqshom", "Qish ziynati", "Varrak uchirish musobaqasi", "Qushlar
uya qurmoqda", "Daraxtlarning qishgi ko'rinishlari", "Bayram libosidagi
shahar", "Yelkanli qayiqlar musobaqasi", "Kuz ne'matlari", "Hosil
bayrami" mavzusida shuningdek, "Yaxshilikka yomonlik", "Shamol botir"
nomli ertaklar syujetlari asosida rasm ishlash. Navro'z-bahor bayrami.
"Qanotli do'stlar" mavzusida mustaqil ravishda va jamoa tarzida rasmlar
ishlash.
b) Dekorativ kompozitsiya (6 soat)
-  dekorativ kompozitsiyalarda ritmning mohiyati, buyum bilan
uning bezagi o'rtasidagi bog'liqlik haqida dastlabki tushunchalar hosil
qilish;
-
o'quvchilarni birinchi sinfdagiga nisbatan yo'lsimon va to'rtburchak
shaklidagi naqshlarning xususiyatlari bilan chuqurroq tanishtirish;
-
naqsh ishlash yuzasidan badiiy ijodiy qobiliyatlarni yanada
o'stirish;
-
o'zbek xalq amaliy san'atining eng muhim xususiyatlari bilan
tanishtirish;
-
 dekorativ kompozitsiyaning umumiy shaklini hisobga olib,
rasmni qog'oz betida to'g'ri joylashtirish yuzasidan bilim va malakalarni
mustahkamlash;
-
 o'zbek xalq amaliy san'ati an'analariga rioya qilgan holda dekorativ
ishlarga mos rang tanlashga o'rgatish;
-
mo'yqalam va bo'yoqlar bilan ishlash malakalarini o'stirish;
-
 bu sinflarda o'quvchilarga iliq va sovuq ranglar, rang tuslari,
xromatik va axromatik ranglar, ularning nomlari va tuslari haqida tushuncha
berish.
Namunaviy topshiriqlar
Yo'lsimon va kvadrat shakldagi naqsh namunalaridan ko'chirish. Turli
narsalar sirtini bezash uchun mustaqil ravishda yo'lsimon va kvadrat
shaklda naqshlar ishlash. S. Abduqahhorning "Uch jo'ja va o'rdakcha"
she'ri, "Qish ertagi", "Musavvir Qorbobo", xalq ertaklaridan
"Maqtanchoq quyon", "Bo'ri bilan tulki", "Qizg'anchiq it", "Bo'ri va
echki" kabi she'r, hikoya va ertaklar asosida rasm ishlash.

126
12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567
12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567
12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567
12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567
O‘quv dasturi
v) Haykaltaroshlik kompozitsiyasi (6 soat)
-   loy va plastilin yordamida o'quvchilarning ijodiy qobiliyatlarini
o'stirish;
-
sodda mazmundagi kompozitsiyalar tuzishni o'rgatish;
-
o'quvchilarning dekorativ haykaltaroshlikning o'ziga xos
xususiyatlariga doir bilimlarini mustahkamlash;
-
bolalarning mustaqil ravishda ijod qila olish qobiliyatlarini o'stirish.
Namunaviy topshiriqlar
S. Abduqahhorning "Uch jo'ja va o'rdakcha" she'ri, shuningdek, "Bo'ri
bilan quyon" xalq ertagiga doir, shuningdek puflab chalinadigan hushtak
o'yinchoqlarni loydan dekorativ haykalchalarini yasash.
Foydalanish uchun tavsiya etiladigan tasviriy san'at
asarlarining ro'yxati:
N. Karaxan. "Yoz oqshomi", "Bug'doyzor"; O'. Tansiqboev "Tog'dagi
qishloq", "Oqshom", "Issiqko'l oqshomi"; M. Novikov "Turkistonda
qish";Z. Inog'omov  "Bahor", "Arpa"; G'. Abdurahmonov "Paxtakor
stadioni"; R. Temurov "Paxta dalasida", "Oqshom"; Sh. Abdurashidov
"Baxmalda yoz"; I. Haydarov "Saraton"; P. Benkov "Registonda ilk bahor";
I. Limakov "Bizning ko'cha"; M. Novikov "Qish manzarasi";
K.Cheprakov "Mehmonga"; O. Tatevosyan "Bog' yo'li"; K. Yusupov
"Hunarmandlar shahri".
3-sinf
Borliqni idrok etish (3 soat)
Borliqni idrok etish mashg'ulotlarining vazifalari quyidagilardan
iborat:
Qish faslidagi tabiat manzaralarining go'zalliklarini, uning o'ziga
xos xususiyatlarini idrok etish; tevarak-atrofdagi va tabiatdagi afsonaviy
go'zalliklarni ko'ra bilish va idrok etish; daraxt shoxi va ildizlaridagi qor
uyumlari va bulutlardagi turli shakllarni ko'ra bilishga o'rgatish,
kuzatuvchanlikni, fantaziyani, obrazli tafakkurni rivojlantirish; dekorativ
qush va hayvonlarni, baliqlarning o'ziga xos ranglarini, tuzilishidagi
go'zalliklarni idrok etishga o'rgatish; shahar va qishloq ko'rinishlarini
o'ziga xos jihatlari bilan tanishtirish.

127
12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567
12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567
12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567
12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567
O‘quv dasturi
Namunaviy topshiriqlar
Mo'jizakor tabiat ko'rinishlarini idrok etish. Shahar ko'chalarini
idrok etish. Hayvon va qushlarni, baliqlarni idrok etish. "Yozgi ishlar"
mavzusida suhbat o'tkazish.
Naturaga qarab tasvirlash (13 soat)
Naturaga qarab tasvirlash mashg'ulotlarining vazifalari quyidagilardan
iborat:
a) Naturaga qarab rasm ishlash (7 soat)
 Alohida narsalarning rasmini ishlashda uni qog'oz yuzasida to'g'ri
joylashtirishga doir bilim va malakalarni mustahkamlash, o'rgatish;
narsalarning asliga qarab rasm ishlashda imkoni boricha ko'proq rang va
ularning tuslaridan foydalanishga odatlantirish; simmetrik shakldagi
narsalarni chizishda o'q chizig'idan foydalanishga o'rgatish; turli shakldagi
narsalarning tuzilishini ko'ra bilishga o'rgatish; rasm ishlash malakalarini
rivojlantirish; naturaning shakli, rangi, o'lchovlari, o'lchov nisbatlari,
narsa bo'laklarining o'zaro bog'liqligini ko'ra bilishga va ularning xarakterli
tomonlarini rasmda tasvirlay bilishga o'rgatish.
Namunaviy topshiriqlar
Olma, uzum, anor, behi kabi mevalarni, momaqaymoq, binafsha,
lolaqizg'aldoq kabi gullarni, shuningdek kapalak, ninachi, tillaqo'ng'iz,
kabi hashorotlarni, qaldirg'och, sa'va kabi qushlarni o'ziga qarab alohida
rasmini ishlash. 2-3 mevalardan tashkil topgan oddiy natyurmortlarning
rasmini ishlash.
b) Naturaga qarab haykal ishlash (6 soat)
Naturaning (narsa, qush, hayvonlar) shakli, hajmi, tuzilishidagi
o'ziga xos muhim tomonlarini ko'ra olish va ularni loy yoki plastilindan
tasvirlash yuzasidan malakalarni mustahkamlash; loy va plastilin, stek
bilan ishlashni yanada rivojlantirish; naturaning xarakterini nazarda tutib
haykal ishlashning u yoki bu usulidan foydalanish, qo'l bilan paypaslash
(butun bo'lakdagi loydan ortiqcha joylarini olib tashlash, ayrim bo'laklarni
ulash) yuzasidan olingan malakalarni mustahkamlash.
Namunaviy topshiriqlar
O'yinchoq kosmonavt, qo'chqor, qo'y, turna, ot, xo'tik, ho'kiz
kabilarning haykali va releflarini ishlash.

128
12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567
12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567
12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567
12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567
O‘quv dasturi
Kompozitsion faoliyat (18 soat)
Kompozitsiya mashg'ulotlarining vazifalari quyidagilardan iborat:
a) Rangtasvir kompozitsiyasi (6 soat)
Turli ko'rinish va voqealarni tasvirlaganda obraz va ob'yektlarni
bo'rttirib ko'rsatish uchun ranglardan o'rinli foydalanish; hayvon va
odamlarning holatlarini ifodali tasvirlay olish; bir narsani ikkinchisi
panalab turgan holda tasvirlash; mazmunli rasmlarda planlikni tasvirlashga
oid olingan bilimlarni yanada mustahkamlash; mazmunli rasmlardagi
ob'yektlarni o'lchov nisbatlarini to'g'ri olish; undagi asosiy va ikkinchi
darajali ob'yektlarni ajratib ko'rsatish malakalarini mustahkamlash;
o'quvchilarni axloqiy jihatdan tarbiyalashga ko'maklashish.
Namunaviy topshiriqlar
"Kuzgi ishlar", "Qishgi o'yinlar", "Shimoldagi bug'ular",
"Akvariumdagi baliqlar", "Fantastik daraxt", "Dorboz bola",  "Yomg'irli
kun", "Jonajon o'lka", "Tog'da kuz", "Tog'larning bahorgi ko'rinishi",
"Qishgi o'yinlar", "Hayvonot bog'ida" mavzularida jamoa bo'lib va yakka
holda rasmlar ishlash.
b) Dekorativ kompozitsiya (6 soat)
 Ijodiy qobiliyat va badiiy didni yanada o'stirish; to'rtburchak va doira
shaklidagi naqshlarning xususiyatlari bilan yaqindan tanishtirish, hamda
ana shunday naqshlardan namuna ko'chirish va mustaqil ravishda ijodiy
ishlashga o'rgatish; dekorativ amaliy san'atga doir iboralar va ularning
ma'nosi bilan yaqindan tanishtirish; naqshlarda (yo'lsimon, to'rtburchak,
doira) shakllar bilan birga ranglarning almashinib kelishi haqida
tushunchalar berish; o'quvchilarning dekorativ ishlarda qo'llaniladigan
materiallarning turli xususiyatlari haqidagi bilimlarini yanada
kengaytirish; o'zbek xalq amaliy san'ati namunalari asosida loydan
o'yinchoqlar yasashga doir bilim va malakalarni yanada mustahkamlash;
o'quvchilarning rang tuslari va ularning nomlari haqidagi tushunchalarini
yanada boyitish.
Illyustrativ rasm ishlashda rangtasvir mashg'ulotlaridagi kabi hayvon
va odamlarning holatlarini ifodali tasvirlay olish; ertak va hikoyadagi
biron bir vaqtni rasm uchun tanlay bilish, rasmda asosiy va ikkinchi
darajali ob'yektlarni ajratib ko'rsata bilishga oid bilim va malakalarni
rivojlantirish.
Namunaviy torshiriqlar
Meva va gullar tasviridan yo'lsimon, kvadrat, to'rtburchak shaklda

129
12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567
12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567
12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567
12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567
O‘quv dasturi
naqsh namunalaridan ko'chirish. Ijodiy tarzda naqshlar ishlash. Hayvonlar
tasvirini tabiiy materiallardan (barglar, o't-o'lanlar va hokazo)
applikatsiya yo'li bilan ishlash. "Toshbaqa bilan chayon" masali, o'zbek
xalq ertaklaridan "Sham ko'targan mushuk", "Bo'ri bilan mergan",
"Echki va uning bolalari" va "Tulki bilan tovus" ertaklari asosida rasm
ishlash. "Navro'z" bayramiga atab tabriknoma eskizini tayyorlash.
v) Haykaltaroshlik kompozitsiyasi (6 soat)
 Harakatdagi odam, hayvonlarning asosiy va tana qismlari, harakatdagi
holatlarini, xalq ustalarining o'yinchoq yasash texnikasi bilan yaqindan
tanishishtirish va bu texnikada ishlash malakalarini hosil qilish; tasvirlashga
o'rgatish; tasvirlanayotgan obrazning kayfiyatini haykalda ifodalay olish,
obraz yoki detallarning o'zaro bog'liqligini hisobga olib tasvirlashga o'rgatish.
Namunaviy topshiriqlar
"Tuyalar karvoni" (jamoa ish),  "Sirk sahnasidagi tomosha", "Xo'tik
yetaklagan bola" mavzusida, shuningdek, "Bo'ri bilan mergan" ertagi
asosida haykallar ishlash.
Foydalanish uchun tavsiya etiladigan tasviriy san'at asarlarining
ro'yhati:
G.Kazakov "Qovun bozori"; U.Mo'min "Xirmon","Anorlar";
M.Jo'raboev "Hosil"; P.Benkov "Dugonalar"; P.Leviskiy "Susambil"ga
ishlangan illyustrasiyalar; R.Ahmedov "Dam olish"; Ye.Melnikov
"Anorlar"; Yu. Yelizarov "Tarvuzli natyurmort"; O'.Tansiqboev
"Sirdaryo", "Tog'da kuz", "Chorvoq qurilishida"; A.Mahkamov
"Dorbozlar", "O'zbekiston ko'chma sirki" seriyasidan. Q.Basharov
"O'zbekiston kuzi", "Shaftolilar", "Shohimardon yo'li"; N.Karaxan "Sari-
Chelak ko'li"; D.Mursalimov "Eski shaharda"; N. Kashina "Childirma
ushlagan qiz"; T.Muhamedov "Sham ko'targan mushuk" nomli xalq
ertagiga ishlangan illyustrasiya. S.Abdullaev "Olmali natyurmort".
4-sinf
Borliqni  idrok  etish (3 soat)
Borliqni idrok etish mashg'ulotlarining vazifasi quyidagilardan iborat:
san'at, transport, qurilish va qishloqlardagi kishilar mehnatining o'ziga
xos tomonlari bilan tanishtirish; kuzatilgan mehnat jarayonlaridan
olingan taassurotlardan tasviriy faoliyatlarda foydalanishga o'rgatish;
o'quvchilarning kuzatuvchanligi va xotirasini, obrazli tafakkurini yanada
o'stirish.

130
12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567
12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567
12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567
12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567
O‘quv dasturi
Namunaviy topshiriqlar
Yaqin atrofdagi qurilishlar, ferma va paxtani qayta ishlash
korxonalaridagi turli ta'mirlash ishlari olib borilayotgan joylardagi
mehnat jarayonlarini idrok etish.
San'atni idrok etish (2 soat)
San'atni idrok etish mashg'ulotlarining vazifasi quyidagilardan iborat:
tasviriy san'at turlari (rangtasvir, haykaltaroshlik va grafika), rangtasvir
asarlarining asosiy janrlari (manzara, natyurmort) bilan tanishtirish;
bolalarning badiiy fikr doirasini kengaytirish; tasviriy san'atni sevish va
uni qadrlashga o'rgatish; tasviriy san'at asarlariga nisbatan sezgirlikni
o'stirish va ular haqida mustaqil fikrlar bildira olishga o'rgatish.
Namunaviy topshiriqlar
Tasviriy san'at turlari (rangtasvir, haykaltaroshlik, grafika) haqida
suhbat. Rangtasvir janrlari (manzara, natyurmort) haqida suhbat.
Haykaltaroshlik turlari (haykal, relef), Grafika (rasm, plakat, illustrasiya)
tasviriy san'atning bir turi. Qishloq joylardagi "bahorgi va kuzgi ishlar"
mavzusida suhbat o'tkazish va boshqalar.
Naturaga qarab tasvirlash (12 soat)
Naturaga qarab tasvirlash mashg'ulotlarining vazifasi quyidagilardan
iborat:
a) Naturaga qarab rasm ishlash (7 soat)
Bolalar e'tiborini narsalarning simmetrik tuzilishiga, shakliga,
ranglarning go'zalliklariga jalb etgan holda savodli rasm ishlash
malakalarini takomillashtirish; bo'yoqlarning murakkabroq aralashmalari
va turlicha rang tuslaridan foydalanishga o'rgatish; bolalarning o'z tasviriy
imkoniyatlariga yarasha narsalarning soya va yorug' qismlarini,
bo'yoqlarning och va to'q tuslari yordamida ifodalay olishga o'rgatish;
narsalarning tuzilishi, shakli, rangi, o'lchovlarini hamda o'lchov
nisbatlarini aniqroqroq tasvirlay bilishga o'rgatish.
Namunaviy topshiriqlar
Kuzgi gullar, gullayotgan daraxt shoxchasi, qovun, anor, choynak,
piyola o'yinchoq-toychoq kabilarni o'ziga qarab alohida yoki guruh shaklida
rasmlarini ishlash.
b) Naturaga qarab haykal ishlash (5 soat)
Tasvirlanayotgan narsalarning shakli, tuzilishi, hajmi va o'lchov

131
12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567
12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567
12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567
12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567
O‘quv dasturi
nisbatlarini his etish hamda ularni asliga yaqinlashtirgan holda tasvirlay
olishga o'rgatish; loy, plastilin kabi materiallar bilan ishlash malakalarini
yanada o'stirish; tasvirlanayotgan odam, hayvon, qush haykallarini yaxlit
yoki alohida-alohida loy (yoki plastilin) bo'laklaridan ishlash yo'llarini
o'zlashtirish; odam, hayvon va qushlarni harakatdagi rasmini to'g'ri
tasvirlashga o'rgatish.
Namunaviy topshiriqlar
O'yinchoq fil, jirafa, sher, xo'roz, hayvon va qushlarning o'ziga
yoki rasmiga qarab haykallarini ishlash.
Kompozitsion faoliyat (17 soat)
a) Rangtasvir kompozitsiyasi (5 soat)
Atrof-muhitda ro'y berayotgan voqea va hodisalarni kuzatish;
kompozitsiya ishlashda detallarni asimmetrik joylashtirish, uning
muvozanatini saqlash qoidalariga rioya qilishga o'rgatish; rangtasvirda asosiy
bo'laklarni bo'rttirib ko'rsatishga o'rgatish (Rang, shakl, yorug'-soyalar
yordamida ajratib ko'rsatish va boshqalar); elementar tarzda chiziqli va
havo perspektivasi qoidalaridan foydalangan holda rasm ishlashga o'rgatish;
rangtasvirda jo'shqin harakatni, quvonchli kayfiyatni, mayus ob-havoni
turli vositalar (ranglar, shakllar) yordamida ifodalay olishga o'rgatish.
 Namunaviy topshiriqlar
"Mehmonlar me'morchilik yodgorliklari oldida", "Bahor keldi",
"Tog'larning bahorgi ko'rinishi", "Navro'z bayrami" (jamoa ishlari),
"Poyga", "Yomg'irli kun",  "Sport o'yinlari", "Vertolyot uchib keldi",
"Hindcha raqs", "Oltin fasl",  "Qovun sayli", "Shum bola"  mavzusida
rasm ishlash.
b) Dekorativ kompozitsiya (6 soat)
Dekorativ bezak ishlarini bajarish orqali ijodiy qobiliyatlarini o'stirish;
o'zbek xalq amaliy san'ati bilan keng tanishtirish hamda dekorativ
ishlarda foydalanishga o'rgatish; qalam va bo'yoqlar bilan ishlash
malakalarini yanada o'stirish; ertak, hikoya, masallar asosida
illyustrasiyalar ishlaganda tasvirlanayotgan naqshlarning ma'no jihatdan
uzviy bog'liqlikda tasvirlashga o'rgatish; turmushda ranglarning tutgan
o'rni va ularning kishi ruhiyatiga, kayfiyatiga ta'siri haqidagi
tushunchalarini kengaytirish, tasviriy san'at asarlarida tasvirlangan voqea-
hodisalarning ta'sirchan chiqishida ranglarning ahamiyati to'g'risida
nazariy ma'lumotlar berish; havo perspektivasi haqidagi tushunchalarni

132
12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567
12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567
12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567
12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567
O‘quv dasturi
kengaytirish; ranglarning iliq va sovuq, to'q va och tuslarini o'z o'rnida
qo'llash haqidagi bilimlarini mustahkamlash.
Namunaviy topshiriqlar
O'zbek xalq amaliy san'ati namunalaridan doira, to'g'ri to'rtburchak
shaklida naqsh namunalaridan ko'chirish. "8-mart" bayramiga bag'ishlab
tabriknoma tayyorlash; "Sehrli gilamcha" mavzusida applikatsiya ishlarini