Microsoft Word XXI asrda islom ziyouz com doc

mulk 
muzakkarga xos bo‘lganiga qaramasdan, itoatkor va hassosdir. 
Ibn Arabiy tizimida xilqat 
nafas ur-Rahmon
, ya'ni barchaga hamdard bo‘lgan Zotning 
nafasidir. Shu yerda ilohiy qudratni ikkilamchi sabab-oqibat munosabatlarini rad etish 
orqali asrab qolish shart, deb biladigan ash'ariy okkazionalizm
[156]
mistik, muhtarama 
ayollarga xos qiyofa kasb eta boshladi, bu yerda tajalli dunyosi uning dunyoga keltirish 
vazifasidan paydo bo‘ladi. Qur'onda: "Biz har bir narsani jufti bilan yaratdik", deyiladi. 
Rahmdil xudoning "ayollik" xususiyati aksariyat so‘fiy shoirlarni Ul zotga nisbatan Laylo - 
ilohiy mahbuba deb murojaat qilishga undagan, arabcha ism bo‘lmish Laylo «tun» 
ma'nosini anglatadi. Laylo yuzini yopgan, noma'lum xudo bo‘lib, u hayotni yaratadi, 
uning ishqi yuraklarga bir marta tushsa, sevuvchining ko‘zlarini ko‘r qilib qo‘yadi. Ushbu 

---

XXI asrda Islom: Postmodern dunyoda qiblani topish. Timoti J. Uinter 
www.ziyouz.com
kutubxonasi 
70
an'ananing bir qismida shoirlar darveshning yuzdagi yopinchiqni ko‘tarib, o‘z 
mahbubasining og‘ushiga singib ketish uchun jazavaga tushganini tasvirlab berish 
maqsadida ochiqdan-ochiq erotik tildan foydalanadi. Yopinchiq aqldan ozish va gunohni 
anglatuvchi tashbehdir. Bu turkiy adabiyotda Oshiq Poshoning lirik "G'aribnoma"sidan 
boshlanadi va Oq Shamsiddinning o‘g‘li Hamdiyning "Laylo va Majnun" dramasida o‘z 
takomiliga yetadi. "Layli va Majnun" dahosi Mir Alisher Navoiyning "Xamsa"sidagi 
durdonadir. Arab dunyosidagi ruh shoirlarining eng buyugi, "Sevguchilarning sultoni" 
deb nom olgan qohiralik Ibn al-Farid bunday kuylaydi: 
Garchi sevgilim mendan gina qilsa-da, uni kuylamoq istayman, uning hikoyalari meni 
sharobday mast qiladi.
Mening jonim unga qurbondir, jonimni uni sevishga sarf etdim! Ajalimdan besh kun oldin 
ajalim keldi...
[157]
 
Aksincha, kimdir bu o‘rinda xristianlarning nikoh to‘yi mistitsizmi
[158]
haqida o‘ylashi 
mumkin. Avilalik Avliyo Tereza
[159]
o‘zining Iso bilan ittifoqini bayon etish uchun 
hassos suratlardan foydalangan ko‘rinadi. Biroq yana xudoning o‘g‘li bo‘lmish Iso erkak 
bo‘lib chiqyapti. Islom mistitsizmida esa hatto erkaklar ham ko‘pincha ilohiy ma'shuqa 
sifatida tasvirlanadi: bu hol Irigarayning, agar ayol «ayol bo‘lishni istasa, agar u o‘zining 
ayollik shaxsiyatini takomillashtirishni istasa, u o‘z shaxsiyatini takomilga yetkazish 
uchun bir xudoga ehtiyoj sezadi», degan talabini qondirsa kerak
[160]
.
Binobarin,