Microsoft Word Ko‚chmas mulkka investitsiyalash doc

Talab va taklif.  Agar obyektlarning joriy va bashoratlanayotgan 
darajasi talab darajasidan ochiq ravishda katta bo‘lsa – bu yaxshi bo‘l-
magan omil, boshqa o‘zgarishlarni kutib turgan ma’qul. Quyidagi masa-
lalar bo‘yicha qaror qabul qilish lozim: – kreditni ta’minlovchi obyektga 
doimiy talab saqlanib qolmoqdami? Kreditni yopish davri tugaguncha 
bozor bunday obyektlar bilan haddan ziyod to‘yinib ketmaydimi? Kre-
ditlash muddatini qisqartirish zaruriyati bormi? 
Risklar, kreditorni katta risklarni qabul qilishi – qarz oluvchi to-
monidan to‘lanishi kerakligi nuqtai nazaridan tahlil etiladi. 
Joylashuv. Kreditlashning butun davrida foydali kreditlash obyekti-
ning joylashuvi mavjud bo‘lishligi tahlil etiladi.  
Foydalilik. Moliyalashtirishga qabul qilinayotgan kredit va inves-
titsion loyihalar foydali ham bo‘lishi kerak. Kreditlarni taqdim etish 
shartlari boshqa banklarnikidan ko‘ra birmuncha yaxshiroq bo‘lishi 
lozim. Kreditlar qaytariladigan qarz oluvchi bilan munosabat esa – yaxshi 
bo‘lishi shart. Umuman, ko‘chmas mulkni moliyalash to‘g‘risidagi qa-
rorlarni qabul qilishning hal qiluvchi omili investitsion loyihaning tahlili 
hisoblanadi. Loyihaning qo‘llanishli samaradorligi – o‘rnatilgan shart-
larga mos ravishda kreditni qaytarilish kafolati. 
Xulosa: investitsion loyihani idora binosini sotib olish bo‘yicha 
moliyalash – maqsadga muvofiqdir, chunki NPV  ko‘rsatkichi manfiy 
emas, qarz moliyasini hisobga olgan holda investitsion loyihaning daro-
madliligi kreditor uchun qulaydir. 
Investitsion tahlilda ehtimoli baland bo‘lgan parametrlar, yagona 
mumkin bo‘lganlari ko‘ra baholanadi. Quyidagi iboralar ishlatiladi: 
Risk  –  haqiqiy umumlovchi ma’lumotlarni kutilgan natijalardan 
uzoqlashish imkoniyati. Kelajakdagi vaziyatlarga nisbatan mutlaq 
ishonch bo‘lganda, risk nolga teng. 
Ehtimol – qaysidir bir vaziyatlar ro‘y berishining nisbiy imkoniyati. 
Ko‘chmas mulkka investitsiyalarni baholashda, biron voqeani ta’siri 
investitsion loyiha riski bilan to‘g‘ridan-to‘g‘ri bog‘liqdir.  

---

 
129
Sodir bo‘lishlik ehtimoli darajasini aniqlash turli usullar bilan 
amalga oshiriladi: – o‘tgan voqealarni tahlil va tadqiq qilish asosida;                
– ilmiy-tadqiqot va tajribalarni o‘tkazish natijasida; – omillarning o‘zaro 
aloqasi tahlili natijasida: 
Kapital bozorida tushum me’yorining tushishida muayyan ko‘ch-
mas mulk turining tushum me’yori tushishini kutish mumkin; 
– ekspert tomonidan barcha tasavvurlarni tekshirish asosida sub-
yektiv xulosalarni ishlab chiqilishi. 
Investitsion loyiha riskini o‘lchashga va mos harakat qilish strate-
giyasini aniqlashga, sodir bo‘lish ehtimoli aniq bo‘lganda, imkon beruv-
chi ba’zi usullarning qisqa mohiyatini ko‘rib chiqamiz. 
Investitsion loyiha riskini o‘lchashga va mos harakat qilish strate-
giyasini aniqlashga imkon beruvchi usullar: qarzni qoplash koeffisienti 
usuli; qoplanish muddati tahlili; qaytim me’yorlarini riskka to‘g‘rilangan 
diskontlashishi; ta’sirchanlik tahlili; Monte-Karlo usuli; zararsizlik tahlili.