Mexanizm va mashinalar nazariyasi

1.Modul m millimetrda o‘lchanadi;
2.Tishni kallagi bo‘yicha balandlik koeffitsenti f-kallagi bo‘yicha balandlik koeffitsenti; f=1 to‘la profilli tishlar uchun yoki f=0,8 kesilgan tishlar uchun
3. Profil burchagi 0 20 4.Ilashmadagi birinchi tish kallagi bilan ikkinchi tish oyog‘ tomoni asosi orasidagi radial oraliq c=0,25agar f=1 bo‘lganda, c=0,3 agar f=0,8 bo‘lganda.
Differinsial mexanizmlarini uzatish sonlarini aniqlash
Tayanchlarning reaksiya kuchlarini yoki zo’riqish kuchlarini faqat statikaning muvozanatlik tenglamalari yordamida aniqlab bo’lmaydigan to’sinlar statik noaniq to’sinlar deyiladi.Masalan, ikki tayanchda yotgan oddiy to’sinning bikrligini oshirish maqsadida tayanchlar orasiga yana bir tayanch kuyilsa bu to’sin uch tayanchli to’singa aylanib, unda hosil bo’ladigan reaksiya kuchlari soni statikaning tekislikdagi muvozanatlik tenglamalari sonidan ortib ketadi. Natijada masala statik noaniq bo’lib qoladi.
Statik noaniq to’sinlarning barcha tayanch reaksiya kuchlarini aniqlash
statikaning muvozanatlik tenglamalaridan tashkari Qo’shimcha deformasiya tenglamalar to’zi sh lozim. Bunday tenglamalar to’sinning deformasiyalanish Нarflaridan tuzi ladi. Deformasiya tenglamalari soni masalaning necha marotaba statik noaniqligiga bog’lo’q bo’ladi.
Deformasiya tenglamalarini to’zi shda analitik, grafo analitik va energetik usullardan, Konstilyano, Mor teoremalari va Vereshagin usuli dan foydalaniladi..
Statik noaniq to’sinlar soddarok bo’lganda Qo’shimcha tenglama tuzishda deformasiyalarni solishtirish usulini qo’l lash qo’l ay. Bunday oddiy bolkalarda hosil bo’ladigan salqilik va aylanish burchaklarining maxsus jadvalidan foydalaniladi.
Deformasiya tenglamalarini to’zi shda berilgan balkadan asosiy sistema tuzi sh qulay bo’ladi.Berilgan to’sinda biror Ortiqcha boglanishni yukotib olingan statik aniqm sistema asosiy sistema deyiladi.
Ortiqcha boglanishga tegishli reaksiya kuchi (Ortiqcha ) nomalum deyiladi.
1) Berilgan to’sinning barcha reoksiyalarini kursatib, ulardan statikaning
muvozanatlik tenglamalari yordamida topilishi mumkin bo’lganlarini aniqlaymiz.
2) Qolgan reaksiya kuchlaridan birini Ortiqcha no'malum uchun qabul qilib, asosiy sistema tuzamiz:
3) Asosiy sistemani to’singa qo’yilgan tashqi kuchlar, reaksiya kuchlari va
(orticha ) no'malum reaksiya kuchlari bilan yuklaymiz:
4) Statik aniqmas sistemada yukotilgan boglanishga tegishli nuqtaga to’g’ri kelgan asosiy sistemadagi kuchlanishning nolga teng bo’lishidan foydalanib qo’shimcha tenglama tuzamiz (ixtiyoriy metoddan foydalanish mumkin ):
5) Hosil bo’lgan barcha tenglamalar birgalikda yechilib, zarur nomalumlar topiladi. Masalaning keyingi xisobi statik aniq to’sindagidek bajariladi.
Deformasiyaning solishtirish usulida ham statik noaniq masalalarni yechishning umumiy rejasidan foydalaniladi.
Uch yoki undan orto’q tayanchlarda uzluksiz yotgan to’sinlar tutash yoki
ko’p oraliqli (tayanchli) to’sinlar deyiladi. Bunday to’sinlar doimo statik aniqmasdir.
Planetar va differinsial mexanizmlar
Planetar mexanizmlar - harakatlanuvchi g’ildiraklarga ega bo’ladi. Ular planetar g’ildiraklar yoki satellitlar deb ataladi. Satellitlarning o’qlari joylashtirilgan harakatlanuvchi bo’g’in vodilo deyiladi. Satellitlar yumalaydigan g’ildirak markaziy g’ildirak deyiladi, u qo’zg’almas o’q atrofida aylanadi, qo’zg’almas markaziy g’ildirak tayanch g’ildirak deyiladi. Odatda planetar mexanizmlar o’qdosh qilib tayyorlanadi, ularning foydali ish koeffisiyentlari juda yuqori.
Planetar mexanizmni loyihalash oldindan berilgan uzatish nisbatini qanoatlantiruvchi g’ildiraklarning tishlar sonini belgilab olishdan boshlanadi. Tanlangan tishlar soni qo’yida kursatilgan shartlarni qanoatlantirishi lozim bo’ladi. Tishlar soni yaxlit son va barcha g’ildiraklar modullari bir xil bo’lishi shart.