Ma’lumotlar bazasi

5.20-rasm. Hisoblash maydonini qo‘shish uchinchi oynasi.
uchun yasovchi tugmasini bosish kårak. U ma’lumotlar qatori- ning chap tarafida joylashgan.
Hisoblash jarayonida quyidagilarni nazarda tutish kårak:

• 
  Maydon nomi jadvaldagi mavjud maydon nomi bilan to‘g‘ri kålishi kårak, aks holda hisoblash jarayoni aniq va ravshan ko‘rsatilmaydi, bu holda xato -# Nom (Èìÿ)xabari paydo bo‘ladi;
  
• 
  Access faqat jadvalni hosil qilishda aniqlangan va formani loyihalashda ishlatilgan maydonlarni ifodalaydi. So‘nggi raqam ortidan qo‘shilgan maydon hisoblanmaydi va hisoblash jarayoni- da ishlatilmaydi.
  

5.21-rasm. Hisoblash maydoni qo‘shilgan yangi forma.

Nazorat savollari

1. 
   MB ni yaratishda formalar nima uchun kerak?
   
2. 
   Formani nechta usul bilan hosil qilish mumkin?
   
3. 
   Qanday forma turlari mavjud?
   
4. 
   Tarkibiy formalar qanday shakllantiriladi?
   
5. 
   Formalarda hisoblash maydonlari qanday qo‘shiladi?
   
6. 
   Formalar asosan qaysi obyektlarga tuziladi?
   

6. MAKROSLAR
Access foydalanuvchilariga ma’lumotlar bazasi bilan ishlash uchun ikkita avtomatlashgan vositasini taqdim etadi: makroslar tili va Visual Basic for application(VBA) tili. Bu vositalar murakkab operatsiyalar ketma-ketligini, tugmani yoki tugmalar kombinatsiyasini bosish yoki menyu buyrug‘ini aktivlashtirish- dan iborat oddiy protsedurani ishlatishga imkon beradi.
VBA ning imkoniyatlari makroslar tiliga nisbatan beqiyosdir. Bunga qaramasdan makroslar tilidan ma’lumotlar bazasini boshqarish bo‘yicha ko‘pgina operatsiyalarni avtomatlashtirish uchun foydalanish mumkin.

1. 
   MAKROSLARNI YARATISH TEXNIKASI
   

Makroslar oynasi ma’lumotlar bazasi oynasidagi Ìàêðîñû qo‘shimcha oynasidagi Ñîçäàòü(Yaratish) yoki Êîíñòðóêòîð tugmasini bosishda ochiladi. Oyna to‘rtta ustunni o‘z ichiga oladi:

�Èìÿ ìàêðîñà (Makros nomi).
�Óñëîâèå (Shart).
�Ìàêðîêîìàíäà (Makrokomanda).
�Ïðèìå÷àíèå (Izoh).
O‘rnatilgan bo‘yicha yangi makros yaratilayotganda faqatgi- na Makrokomanda va Izoh ustunlari aks etadi. Qolgan ustun- larni namoyishi makroslar nomi opsiyasi vositasi bo‘yicha va Âèämenyusidan shart bo‘yicha o‘rnatiladi. Agar oyna bir necha makroslarni o‘z ichiga olsa, berish lozim bo‘lgan makros nomi- ni Èìÿ ìàêðîñà ustunida ko‘rsatiladi. Makroslar nomlari ko‘rsatilayotganda qaytarishlari bo‘lmasligi kerak. Óñëîâèå ustu- nida makrosni faqat bir qismi bajarilishi uchun shart kiritish (mantiqiy ifoda) amalga oshiriladi. Ìàêðîêîìàíäàustunida bajarish lozim bo‘lgan harakatlar (makrokomandalar) kerakli ketma-ketlikda sanalib chiqiladi. Dasturga sharh saqlovchi Ïðè- ìå÷àíèå ustuni makros bajarilganda dastur tomonidan e’tiborga olinmaydi, biroq uni to‘ldirish tavsiya etiladi, chunki bunday holda makros matni tushunarliroq.
Makrosni qiyin bo‘lmagan jarayonlarni avtomatlash uchun
ishlab chiqarish qulaydir, xususan bir necha forma yoki hisobot- larni ochilishi va yopilishi, bir necha hujjatlarni ekranga yoki bosmaga bosib chiqarish va boshqalar.
Makroslarning yaratilishi va qo‘llanilishini o‘rgangan holda, makros yordamida ma’lumotlar bazasida bir necha obóektlarni ochish misolini ko‘rib chiqamiz. Aniq operatsiyalarni avto- matlash uchun mo‘ljallangan ma’lumotlar bazasi ko‘pgina jad- vallar, formalar, so‘rovlar va hisobotlardan iborat bo‘ladi. Odatda shunday ma’lumotlar bazasida operator ko‘p bo‘lmagan bir xil miqdordagi obóektlar bilan ishlaydi. Har bir baza bilan ishlash seansi boshida qo‘shimcha kerakli obóektlarni ochish uchun qo‘shimcha vaqt ketadi. Bu jarayonni tezlatishga harakat qilib, kerakli hujjatlarni ochuvchi va aniq tartibda ekranga joy- lashtiruvchi makros yaratamiz:
�Yangi ma’lumotlar bazasi oynasini oching.
�Ìàêðîñû qo‘shimcha sahifasiga o‘ting va Ñîçäàòü tugmasi- ni bosing, buning natijasida makros Êîíñòðóêòîðoynasi ochiladi.
�Ekranda ham ma’lumotlar bazasi oynasi, ham makros oynasi aks etishi uchun Îêíî menyusidagi Ñëåâà íàïðàâî (Chapdan o‘ngga) buyrug‘ini amalga oshiring.
�Ma’lumotlar bazasi oynasida Ôîðìû qo‘shimcha sahifasiga o‘ting.
�O‘qituvchilar bo‘yicha soatlar miqdori formasiga belgi qo‘ying, sichqoncha yordamida makros oynasiga tashib o‘ting va Ìàêðîêîìàíäà ustunini birinchi yacheykasiga joy- lashtiring. Maydonchada Îòêðûòü ôîðìó(Formani ochish) makrokomandasi paydo bo‘ladi. Shunday qilib, makrosda (Êîë.÷àñîâ ïî ïðåïîäàâàòåëÿì) O‘qituvchilar bo‘yicha soatlar miqdori formasini ochish operatsiyasi qo‘shiladi.
�Ïðèìå÷àíèåustunida xuddi o‘sha qatorga shunday matn kiriting: “Êîë.÷àñîâ ïî ïðåïîäàâàòåëÿì” formasini oching.
�[Enter] klavishi yordamida makrokomanda ustunining ikkinchi qatoriga o‘ting.
�Shu harakatni ochilishi kerak bo‘lgan hamma obóektlar uchun qaytaring (misol uchun, Darslarni taqsimlash (Ðàñ- ïðåäåëåíèå ïðåäìåòîâ), O‘qituvchilar ro‘yxati (Ñïèñîê ïðåïîäaâàòåëåé)jadvallari).
�Makrokomanda ustunining keyingi bo‘sh yacheykasini bosing va kirish mumkin bo‘lgan makrokomandalar ro‘yxa-
tini oching. Âûïîëíèòü êîìàíäó (Buyruqni bajarish) buyrug‘iga belgi qo‘ying.
�Àðãóìåíòû ìàêðîêîìàíäû sohasida buyruq maydoncha- sini ishga solamiz va ro‘yxatdan Tile Vertically elementini tanlaymiz. Shunday qilib, agar bir necha oyna ochilsa, makrokomanda ekranni bo‘lish operatsiyasini o‘zi ichiga oladi.
�Ôàéëmenyusidan Ñîõðàíèòü (Saqlash) buyrug‘ini chaqi- ring va makrosni “Ðàçìåùåíèå íà ýêðàíå” nomi ostida saqlab qo‘ying.