Maktabgacha ta’limga qo‘yiladigan davlat talablari

VI bo‘lim. 3 yoshdan 5 yoshgacha bo‘lgan bolalarning rivojlanishi 

Mashg‘ulotlar rejasi 

(3-4 yosh) 

T/r

 

Mashg‘ulot nomi

 

O‘quv yili davomida

 

haftada

 

bir oyda

 

1-yarim 

yillik

 

2-yarim 

yillik

 

jami

 

1.

 

Atrof muhit bilan tanishtirish

 

1

 

4

 

16

 

20

 

36

 

2.

 

Tabiat bilan tanishtirish

 

0,5

 

2

 

8

 

10

 

18

 

3.

 

Nutq o‘stirish

 

1

 

4

 

16

 

20

 

36

 

4.

 

Badiiy adabiyot bilan tanishtirish

 

0,5

 

2

 

8

 

10

 

18

 

5.

 

Ilk matematik tasavvurlarni shakllantirish

 

1

 

4

 

16

 

20

 

36

 

6.

 

Rasm

 

2

 

8

 

32

 

40

 

72

 

7.

 

Applikatsiya

 

0,5

 

2

 

8

 

10

 

18

 

8.

 

Qurish-yasash

 

0,5

 

2

 

8

 

10

 

18

 

9.

 

Loy bilan ishlash

 

1

 

4

 

16

 

20

 

36

 

10.

 

Jismoniy tarbiya

 

2

 

8

 

32

 

40

 

72

 

11.

 

Musiqa

 

2

 

8

 

32

 

40

 

72

 

 

Jami

 

12

 

48

 

192

 

240

 

432

 

Mashg‘ulotlar rejasi 

(4-5 yosh) 

T/r

 

Mashg‘ulot nomi

 

O‘quv yili davomida

 

haftada

 

bir oyda

 

1-yarim yillik

 

2-yarim yillik

 

jami

 

1.

 

Atrof muhit bilan tanishtirish

 

1

 

4

 

16

 

20

 

36

 

2.

 

Tabiat bilan tanishtirish

 

0,5

 

2

 

8

 

10

 

18

 

3.

 

Nutq o‘stirish

 

2

 

8

 

32

 

40

 

72

 

4.

 

Badiiy adabiyot bilan tanishtirish

 

0,5

 

2

 

8

 

10

 

18

 

5.

 

Ilk matematik tasavvurlarni shakllantirish

 

1

 

4

 

16

 

20

 

36

 

6.

 

Rasm

 

2

 

8

 

32

 

40

 

72

 

7.

 

Applikatsiya

 

0,5

 

2

 

8

 

10

 

18

 

8.

 

Qurish-yasash

 

0,5

 

2

 

8

 

10

 

18

 

9.

 

Loy bilan ishlash

 

1

 

4

 

16

 

20

 

36

 

---

10.

 

Jismoniy tarbiya

 

2

 

8

 

32

 

40

 

72

 

11.

 

Musiqa

 

2

 

8

 

32

 

40

 

72

 

 

Jami

 

13

 

52

 

208

 

260

 

468

 

XX bob. Jismoniy rivojlanish, o‘z-o‘ziga xizmat va gigiyena 

209. Mazkur yo‘nalish quyidagilarni o‘z ichiga oladi: 

bolaning  jismoniy  rivojlanishi  hamda  harakat  ko‘nikmalarini  shakllantirish  uchun  shart-sharoitlar 

yaratish; 

shaxsiy va umumiy gigiyena ko‘nikmalarini shakllantirish; 

ta’lim-tarbiya berishda sog‘lom turmush tarzini shakllantirish. 

1-§. Yirik motorikani rivojlantirish 

210.  Quyidagilar  3  yoshdan  5  yoshgacha  bo‘lgan  bolalarda  yirik  motorikani  rivojlantirish  talablari 

hisoblanadi: 

o‘z tanasini boshqara olish (muvozanat saqlay olish); 

o‘z tana a’zolarini boshqara olish; 

maqsadli harakatlana olish; 

yurish,  yugurish,  sakrash,  dumalatish,  irg‘itish,  ilib  olish,  emaklash,  tirmashish,  muvozanat  saqlash 

kabi asosiy harakat mashqlarini bajara olish; 

turli yo‘nalishlarda yurish va yugura olish; 

turli balandliklardan sakrash mashqlarini bajara olish; 

koptoklarni  bir-biriga  qaratib  dumalatish,  ikki  qo‘llab  pastdan,  ko‘krak  oldidan,  boshidan  oldinga 

oshirib irg‘ita olish; 

emaklash va tirmashib chiqish malakalarining shakllanishi; 

qo‘l, oyoq muskullari, gavda uchun mashqlarni bajara olish; 

ertalabki badantarbiya mashqlarini aniq va izchil bajara olish. 

211. Quyidagilar 3 yoshdan 5 yoshgacha bo‘lgan bolalarda yirik motorikaning rivojlanish indikatorlari 

hisoblanadi: 

to‘p-to‘p bo‘lib va yo‘nalishlarni o‘zgartirib yurish; 

doira  bo‘ylab  juft-juft  bo‘lib  qo‘l  ushlashib  hamda  yon  tomonga  ketma-ket  yurish,  yurishdan 

yugurishga o‘tish; 

muvozanat  saqlab,  shuningdek  20  —  40  m  masofaga  o‘rtacha  tezlikda,  70  —  80  m  ga  asta-sekin 

yugurish; 

dumalatib yuborilgan buyumni quvib etish; 

ikki  qator  bo‘lib  terilgan  bolalar  bilan  birga  bir  o‘zi  va  birgalikda  qo‘l  ushlamasdan  doira  bo‘ylab 

yugurish; 

oyoq uchlarida, katta qadam bosib, boldirini orqaga tashlab, buyumlarni aylanib o‘tib yugurish; 

yugurish yo‘nalishi va tezligini o‘zgartirish; 

narsalarni tutib olish va ulardan o‘zini olib qochish; 

to‘siqlarni yengib o‘tish, birdaniga to‘xtaganidan so‘ng muvozanat saqlash; 

1,5 daqiqa davomida uzluksiz yugurish; 

daqiqasiga 40 — 60 m tezlikda 30 m masofaga yugurish; 

past-baland yerlardan 200 — 240 m masofaga past tezlikda yugurish va orqaga oson harakatlanish; 

navbatma-navbat yurish, yugurish va boshqa harakatlarni bajarish, hushtak bo‘yicha to‘xtash, burilish; 

doira bo‘ylab bir o‘zi va juftlikda qo‘l ushlamasdan qator bo‘lib yugurish; 

past-baland joylardan 200 — 240 m masofaga past tezlikda yugurish; 

bir oyog‘ida oldinga sakrash; 

kuch bilan koptokni oldinga tashlash va unga tashlangan koptokni ilib olish; 

stol tennisi va sportning boshqa turlarini (futbol, basketbol) o‘ynash; 

katta yoshdagilar yordamida va mustaqil ravishda ko‘kragi hamda orqasida sirpanish; 

quruqlik va suvda suzayotgandek qo‘llari, oyoqlarini harakatlantirish; 

to‘g‘ri yo‘nalish bo‘yicha qo‘l kaftlari va tizzalarida, qiya yuza bo‘yicha, qornida, gimnastika kursisi 

ustidan, qo‘llari bilan o‘zini tortib 10 m gacha emaklash; 

qo‘sh narvoncha ustiga chiqib-tushish; 

ixtiyoriy ravishda kalta arg‘amchi yordamida sakrash; 

25 — 30 sm balandlikdan mat ustiga  yoki qumli  chuqurchaga hamda turgan joyidan kamida 70 sm 

uzunlikka sakrash; 

uch g‘ildirakli velosipedni haydash, chap va o‘nga burilish, doira shaklida haydash va turli narsalarni 

aylanib o‘tish; 

---

sathi ko‘kragigacha bo‘lgan suv ichida yurish, yugurish, suvdan sakrab chiqish, o‘tirish, boshi bilan 

suv ichiga sho‘ng‘ish; 

gimnastika devorining taxta to‘siqlari bo‘ylab 2-3 m masofaga o‘ng va chap tomonga hamda oldinga 

harakatlanish, bir oyog‘ida o‘ng va chap tomonga burilib harakatlanish; 

buyruq  bo‘yicha  mustaqil  ravishda  qator,  kichik  va  butun  guruhlarga,  doira  shaklida,  juftliklarga 

hamda bir qatorga turish. 

212. 3 yoshdan 5 yoshgacha bo‘lgan bolalar ta’limiga quyidagicha yondashish lozim: 

turli harakatli, xalq o‘yinlari, ko‘ngilochar o‘yinlarni o‘ynash; 

chiniqtirish muolajalarini muntazam o‘tkazib turish; 

harakat qilish malakalari shakllanishi uchun guruhlarda sharoit yaratib berish; 

bolalar uchun jismoniy mashqlarning muhimligini aytib turish; 

turli o‘yinlarni o‘ynashga jalb qilish; 

yugurish musobaqalari, muvozanatni saqlash o‘yinlarini o‘ynash; 

yopiq va ochiq maydonlarda turli o‘yinlar, sakrash bo‘yicha musobaqalarga jalb qilish; 

koptokni biror to‘siq (devor) ustidan boshqa bolaga irg‘itish elementlari bo‘lgan o‘yinlarga jalb qilish; 

ikki oyoqlab balandga sakratish; 

to‘siqlarni yengib o‘tish bo‘yicha musobaqalar uyushtirish; 

bog‘da koptok yoki boshqa buyumni otish va ilish bo‘yicha o‘yinlarni tashkil qilish; 

bolalar  maydonchasida,  xonada  bolalar  sport  musobaqalarini  o‘tkazishlari  va  dam  olishlari  uchun 

barcha zaruriy sharoitlarni yaratish; 

jismoniy mashqlarni o‘tkazish uchun doimo vaqt ajratish; 

bola bilan birga sheriklar sifatida yoki bir jamoa a’zolari sifatida sport o‘yinlarini o‘ynash; 

o‘z gavdasini musiqa sadolariga muvofiq tarzda harakatlantirishini rag‘batlantirish; 

musobaqa va o‘yinlarda turli narsalarni qo‘lda tashishlarni uyushtirish; 

faol harakatlanishi uchun sharoit yaratish; 

suvda ko‘proq suzishini rag‘batlantirish. 

213.  3  yoshdan  5  yoshgacha  bo‘lgan  bolalarning  xavfsiz  yashashlari  va  harakatlanishlari  uchun 

quyidagilarga rioya qilish lozim: 

mashqlarni  me’yorida  bajarish,  charchashning  oldini  olish,  mashg‘ulot  davrida  bolaning  holatiga 

e’tibor qaratib turish; 

bolaning mashqlarni erkin bajarishi uchun xavfsiz joy ajratish; 

bola shikastlanmasligi uchun doimo uni nazorat qilib turish; 

bolaga og‘ir qutilar va boshqa narsalarni ko‘tarishga ruxsat bermaslik.