11-amaliy mashg’ulot Sinov laboratoriyalarini attestatsiyalash Ishning maqsadi: Sinov laboratoriyalariga qoʻyiladigan talablarni tahlil qilish. Har bir sertifikatlash faoliyatida, mahsulot sinovini o`tkazishda sertifikat berishda sertifikatlashtiriladi, mahsulot sifatining nazoratini taminlashda muhim tarkibiy qism sifatida akkreditlangan sinov labaratoriyalari hisoblanadi. Labaratoriya akkreditlash deganda, sinov labaratoriyasining malum sinovlar yoki sinovlarini muayyan xillarini amalga oshirish huquqlarini rasmiy jihatdan tan olish tushuniladi. Bunda sinov laboratoriyasini texnikaviy layoqatliligini va xolisligini yoki faqat layoqatliligini tan olishning ifodalanishi ko`rilishi mumkin. Labaratoriyani attestatlash deganda labaratoriyani akkreditlash uchun belgilangan mezonlarga muvofiqligini aniqlash maqsadida sinov labaratoriyasini tekshirilishi tushuniladi.
Shunday talablar qatoriga quyidagilar kiradi: - xodimlarning nazariy tayyorgarligi va amaliy ishdagi texnikaviy layoqatliligi; sinov o`tkazish asbob- uskunalarni mavjudligi, o`lchash va boshqa vositalarni akkreditlash huquqini olish uchun kerakli tekshiruv sinovlarini to`g`ri o`tkazishda moddiy- texnikaviy taminotining yetarli ekanligi; - sertifikatlashtirish tavsiflari bo`yicha har bir aniqlash uchun tekshirilayotgan sinov usullari to`la tadbiq qilish va buning natijasida sinov yakunlar qaytaruvchanligi va haqqoniyligi taminlashligi; - laboratoriyani tashkiliy haq- huquqiy o`rin bo`lib, mahsulot ishlab chiqaruvchidan mustaqil hamda tijorat yoki boshqa majburiyatlaridan bo`lmagan sinovlarning haqqoniyligiga tasir o`tkaza olmaydigan bo`lishligi; - sinovlar o`tkazishda tizim sifatini taminlanishligi mavjudligi;
Laboratoriyani akkreditlash - sinov laboratoriyasining ma'lum sinovlar yoki amalga oshirish huquqlarini rasmiy jihatdan tan olish; Laboratoriyani akkreditlash atamasi sinov laboratoriyasining texnik layoqati va xolisligini yoki faqat layoqatliligini tan olishni ifodalashi mumkin. Akkreditlash, odatda, laboratoriyani attestatlash natijasida kelib chiqadi, keyinchalik nazorat qilinadi; Laboratoriyani akkreditlash tizimi - laboratoriyani akkreditlash uchun o'z ish tartibi va boshqarish qoidalariga ega bo'lgan tizim; Laboratoriyani akkreditlash idorasi – Iaboratoriyalarni akkreditlash tizimini boshqaruvchi, akkreditlash o'tkazuvchi va o'tkazishga ruxsat beruvchi idora. Akkreditlash idorasi sinov laboratoriyasini attestatlash uchun o'z vakolatini to'liq yoki qisman boshqa layoqatli idora (attestatlash vakolatxonasi)ga o'tkazishi mumkin. Agar bu yo'l sinov laboratoriyalarining tan olinish ko'lamini kengaytirishga yordam bersa, bun day attestatlash akkreditlash idorasining o'tkazgan attestatlashiga teng bo'lishi kerak va shu idora akkreditlash huquqini boshqa idoraga beJishga to'lajavobgar bo'lishi mumkin
Advertisements
5 Laboratoriyani akkreditlash mezoni - sinov laboratoriyasining akkreditlanisl-ti uchun qanoatlantirishi lozim bo'lgan akkreditlash idorasi tomonidan ishlatiladigan barcha talablar majmuyi; Akkreditlangan laboratoriya - attestatsiyadan o'tgan sinov laboratoriyasi; Laboratoriyani attestatlash - laboratoriyani akkreditlash uchun belgilangan mezonlarga muvofiqligini aniqlash maqsadida sinov laboratoriyasini tekshirish; Akkreditangan laboratoriya sinovining bayonnomasi – sinov bayonnomasi laboratoriyaning bayonotini o'z ichiga olib, uni sinov o'tkazish uchun akkreditlanganligini va akkreditlash idorasi tomonidan mazkur sinov belgilangan shartlarga binoan o'tkazilganligini bayon qiladi; Imzolash huquqiga ega bo'lgan shaxs - akkreditlash idorasi tomonidan layoqatliligi tan olinadigan va akkreditlangan laboratoriyaning sinov bayonnomasini imzolaydigan shaxs
6 Sinov laboratoriyalarining akkreditlash boyicha Xalqaro konferensiyasi. ISO va XEK ishlab chiqqan xalqaro qoidalarga asosan laboratoriyalarni akkreditlashdan maqsad sinov laboratoriyalarini aniq sinovlar yoki aniq tur sinovlari (ISO/MEK) Rukovodstvo 2. 86) otkazishga huquq berishdan iborat. Akkreditlangan sinovlar tushunchasi mahsulotni sertifikatlashtirish faoliyati bilan chambarchas boglangandir. ILAK (International Laboratory Accreditation Conference) birinchi marta 1977 yili Kopengagen (Daniya)da chaqirilgan. ILAKning yaratilishidan kozda tutilgan maqsad – sinov laboratoriyalarining akkreditlash milliy tizimlarini ozaro tan olish bilan amaldagi va xalqaro bitimlardagi malumotlarni, mahsulotni sinash natijalarini va boshqa mahsulot sifati haqidagi malumotlarni umumlashtirishga harakat qilish.
7 1980 yilda chaqirilgan ILAKning konferentsiyasida milliy tizimlarining akkreditlangan laboratoriyalarini ozaro tan olish boyicha amaldagi ikki va kop tomonlama bitimlar haqida maruza tayyorlashga qaror qabul qilindi. Ish jarayonida ikki xil xalqaro bitimlar borligi namoyon boldi: 1. Laboratoriyalarni akkreditlamasdan sinov natijalarini va sertifikat bayonnomalarini ozaro tan olish bitimi; 2. Sinov laboratoriyalarining akkreditlash milliy tizimlarini ozaro tan olish bitimi (tan olishni sertifikatga yozish bilan). Laboratoriyalarni akkreditlash masalalari hozirgi kunda aktual bolib, ular bilan bogliq bolgan materiallarni sistemali ravishda chop etilish zarurati tugildi. Shu masalalarda har doim ILAK oz materiallarining chop etilishini «Metrologiya» jurnali tahririyati bilan hamkorlikda amalga oshirilishiga qaror qildi.
8 1983 yili ILAK tashabbusi bilan sinov laboratoriyalari uchun sifat boyicha qollanma tuzishga tavsiyaviy loyiha tayyorlandi, 1986 yili esa bunday tavsiya qabul qilindi. ISO va XEK lar tomonidan qayta ishlangan bu hujjat ISO/MEK 49 qollanmasi nomi bilan malumdir. ILAK tomonidan ishlab chiqarilgan xalqaro hujjatlar mahsulotni chetga chiqaradigan va chetdan mol olib keladigan mamlakatlardagi savdo – iqtisodiy siyosatiga katta ta sir otkazmokda. Bunga misol tariqasida YeeS mamlaktalari tomonidan 1989 yili qabul qilingan akkreditlanuvchi laboratoriyalarga talablar asosini belgilovchi akkreditlash va sertifikatlashtirish idoralari uchun zarur Yevropa EN – standartini korsatish mumkin.
