Mahsulot sifati nazorati

O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI
OLIY VA O‘RTA MAXSUS TA’LIM VAZIRLIGI
Namangan muhandislik-qurilish
instituti


«Mashinasozlik» fakulteti

“Metrologiya va standartlashtirish” kafedrasi

“MAHSULOT SIFATI NAZORATI”

fanidan amaliy mashg‘ulotlarni o‘tkazish uchun


USLUBIY QO‘LLANMA

Baholash Attestatlash Xatolik Organoleptik tekshiruv Davriy sinov Inspeksion nazorat Rangali baholash

Namangan-2021

Uslubiy qo’llanma namunaviy dastur va o’quv rejaga muvofiq “Mahsulot sifati nazorati” fanidan amaliy mashg’ulotlarni o’tkazish uchun tuzilgan. Mazkur uslubiy qo’llanma “Metrologiya va standartlashtirish” kafedraning (bayonnoma №__ “___” ________2021 y.) majlisida muhokama qilinib, tasdiqlandi.

kafedrasi mudiri: PhD. A.Bobamatov

Tuzuvchilar: o‘q. B.Ergashov

1-Amaliy mashg’ulot

Mavzu: Nuqsonlar bo’yicha qaror va statistik tahlil o’tkazish
Ishning maqsadi: nusonlarning turlari va ularning statistik tahlilini o’rganish.
Kalit (tayanch) so’zlar: nuqson, statistik tahlil, grafiklar, nazorat kartalari, sabab-oqibat diagrammalari va boshqalar.

Zamonaviy pedtexnologiya elementlaridan, masalan interaktiv metodini qo’llab dars o’tiladi.

Darsda texnik vosita va ko’rgazmali qurollardan keng foydalaniladi (kodoskop, proektor, plakat va hokazo).
Talabalar tarqatma materiallar bilan ta’minlanadilar.
Talabalar mustaqil fikrlashi uchun to’la sharoit yaratiladi.

Sifatni tahlil qilishning statistik usullari mamlakatimizda hamda chet ellarda sifatni boshqarish sistemalarida keng qo’llaniladi.

Statistik tahlil – bu mahsulot sifatiga ta’sir etuvchi omillarni va shartlarni tahlil qilishdir.
Sifatni nazorat qilish va tahlil qilishning ma’lumotlar manbalari bo’lib quyidagilar xizmat qiladi:

1. 
   inspektsion nazorat: berilgan xom-ashyo, materiallarning kirish nazorati ma’lumotlarini belgilash; tayyor mahsulotlarni belgilab qo’yish; oraliq nazorat ma’lumotlarini belgilash va boshqalar.
   
2. 
   Ishlab chiqarish va texnologiya: jarayonni tahlil qilish ma’lumotlarini belgilab qo’yish; qo’llanilayotgan operatsiyalar to’g’risida kundalik ma’lumotlarni to’plash; dastgohlarni nazorat qilish to’g’risidagi ma’lumotlarni (to’g’rilash, ta’mirlash, texnikaviy xizmat ko’rsatish) belgilab qo’yish va boshqalar.
   
3. 
   Xom ashyo va materiallarni keltirish va mahsulotni sotish: xarakatni omborxonalar orqali ro’yxatga olish va boshqalar.
   
4. 
   Boshqarish va ish yuritish: foydani hisobga olish; qaytgan mahsulotni hisobga olish; doimiy mijozlarga xizmat ko’rsatishni hisobga olish; sotishni hisobga olish jurnali; bozorni tahlil qilish ma’lumotlari va boshqalar.
   
5. 
   Moliyaviy operatsiyalar: debet va kreditni taqqoslash jadvali; zararlarni hisobga olish; iqtisodiy hisoblar va boshqalar.
   

Odatda, Yaponiya korxonalarida ish o’rinlarida ma’lumotlarni tahlil qilish uchun maxsus, tushunish unchalik qiyin bo’lmagan «sifatni nazorat qilishning yetti instrumenti» deb atalgan statistik usullardan foydalaniladi.
Ushbu yetti instrument o’z ichiga quyidagi usullarni oladi:

1. 
   qatlamlashtirish
   
2. 
   grafiklar
   
3. 
   diagramma Pareto
   
4. 
   sabab-oqibat diagrammasi
   
5. 
   gistogramma
   
6. 
   sochilish diagrammasi
   
7. 
   nazorat kartalari
   

Yuqorida sanab o’tilgan «sifatni nazorat qilishning yetti instrument»i turli muammolarni hal etishda alohida yoki turli kombinatsiyalarda qo’llanishi mumkin.
U yoki bu muammolarni yechilishi quyidagi sxema asosida amalga oshiriladi:

1. 
   parametrlarni o’rnatilgan me’yorlardan farqlanishini baholash.
   
2. 
   Muammoning yechilishi bilan bog’liq bo’lgan eng muhim omillarni tanlash.
   
3. 
   Muammo yuzaga kelishiga sabab bo’lgan omillarni baholash.
   
4. 
   Yaroqsiz mahsulotlarning paydo bo’lishiga sabab bo’lgan eng muhim omillarni baholash.
   
5. 
   Natijalarni tasdiqlash.
   

Statistik usullarni batafsil ko’rib chiqamiz.