Litosfera. Tayanch iboralar

Dunyo okeani 

suvlari 

Quruqlik 

suvlari 

Тinch oke

ani

 

о

кеа

н

и

 

At

lan

tika oke

an

i

 

Hind

 ok

ea

n

i 

Shimol

iy Mu

z 

o

kea

n

i 

Yer usti suvlari 

Yer osti suvlari 

Suy

uq Ye

r 

os

ti 

su

vla

ri

 

Ko’

p 

yill

ik 

muz

loql

ar

 

Dengizlar 

Qo’ltiqlar 

Bo’qozlar 

Daryol

ar

 

Ko

’lla

r 

Mu

zl

ikl

ar

 

B

ot

qoq

lik

la

r 

---

joylashgan vodorod molekulalarining o’zaro bo’sh bog’langanligi sabablidir. Muz 

yengilligi  sababli  suv  havzalari  yuzasida  cho’kmay  turadi  va  issiqlikni  yomon 

o’tkazishi tufayli pastki qismlaridagi suvlarni muzlashiga yo’l qo’ymaydi va 

organizmlarni kirilib ketishidan saqlaydi. Suv +4

0

Sda eng zich bo’ladi. Shu sababli 

suv havzalarining chuqur qismida harorati +4

0

S ga teng bo’lgan zich suv to’planib 

qoladi.  Bu  esa  gidrosfera  hayotida  juda  muhim  rol  o’ynaydi.  Baland  tog’larda  va 

qutbiy  o’lkalarda  qor  va  muz  qoplami  tuproqning  muzlashiga  yo’l  qo’ymaydi  va 

mavjudotlarni muzlab qolishdan saqlaydi. Suvning erituvchanlik xossasi geografik 

qobiqdagi moddalar almashinuvi, ya’ni hayotni mavjudligini ta’minlaydi.  

   

Dunyo  okeani  xususiyatlaridan  biri  uning  dunyoda  ya’ni  tabiatda  suvning 

katta  aylanma  xarakatida  ishtirokidir.  Okeanlardan  suvlar  bug’lanib 

yog’ingarchilik yog’ishiga olib keladi

6

 

2. Suvning aylanma harakati. Suvning aylanma harakati geografik qobiqda 

muhim ahamiyatga ega. Suv turli shakllarda tabiatda aylanib yuradi. Suvning 

aylanib yurishi jarayonida Yer yuzasidagi turli xil relyef shakllari yemiriladi, juda 

katta miqdorda issiqlik va mineral moddalar bir joydan ikkinchi joyga olib 

boriladi. Okeanlardan quruqlikka doimo suvni bug’lanib atmosfera orqali kelib 

turishi natijasida daryolar, ko’llar, botqoqlar, muzlar va yer osti suvlari hosil 

bo’ladi.

 

(10-rasm). 

 

                                                           

6

 Strahler, Alan H, “Introducing physical geography”. 2003, , 470-471- bet (mazmun-mohiyatidan 

foydalanildi), 2003. 

 

---