L. X. Alimova yosh fiziologiyasi va gigiyena buxoro ‒ 2022 O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi buxoro davlat universiteti

Nikotin va nerv tizimi
Nikotin deganda ko’lanka oilasiga mansub o’simliklarning ildizlarida oz miqdorda sintezlanib, barglari va poyalarida to’planadigan organik kelib chiqadigan alkaloidlar tushuniladi. Farmakologlar bu birikmani yurak mushaklari to’qimalariga zarar etkazadigan kuchli toksin sifatida bilishadi, qon tomirlari va miya. Tamaki chekish nafaqat sog’lom hujayralarni yo’q qiladi va ularning mutatsiyasiga sabab bo’ladi - nikotin ta’sirida ko’pchilik surunkali kasalliklar va yangi patologiyalar paydo bo’ladi.
Oliy nerv faoliyatiga nikotin zam salbiy ta’sir ko’rsatadi. Dozasi kam bo’lganda u markaziy nerv tizimida tormozlanishni susaytirib, qo’zgalish jarayonlarini oshiradi, katta dozalarda esa bu modda qo’zgalish jarayonlarini ham tormozlaydi. Uzoq chekish davomida odamda qo’zgalish va tormozlanishlar o’rtasidagi muvozanat izdan chiqadi, pustloz hujayralarining ish qobiliyati ancha pasayadi.
Nikotinning yoshga bog`liq ta`siri
Nikotin yoshlarga va keksalarga ancha salbiy ta’sir ko’rsatadi, chunki ularning nerv sistemasi nikotin ta’siriga o’ta sezuvchan bo’ladi. Nikotin ayniqsa xomilador ayollar uchun zararli. Chunki bola ancha zaif va toshi yengil bo’lib tug’uladi. Nikotin emizikli ayollar uchun ham ancha havfli, chunki u bolalar hayotining birinchi yillarida ko’p kasallanishiga va nobud bo’lishiga sabab bo’ladi. Nikotin ateroskleroz , gipertoniya, gastrit, gastroenterokolit, miokardiodistrofiya va ba’zi bir endokrin kasalliklarning kechishini og’irlashtirib yuboradi. Cheskishdan voz kechmay turib yara kasalligi, tromboflebit, obliteratsiyalovchi endarteriit. Reyno kasalligi, stenokardiya, miokard infarqti kabi kasalliklardan sog’ayib ketish qiyin.
O’smirning tanasi tamaki tutuniga juda qattiq ta’sir qiladi. Avvalo ta’sirlanadigan organ, bu:

• 
  Miya. Tamaki chekuvchilarda miya hujayralari kislorod yetishmasligidan aziyat chekkanligi sababli xotira yomonlashadi.
  
• 
  Ko’rish qobiliyati. Miyaning ko’rish qismiga javob beruvchi qism patologiyasi rivojlanadi. Ranglar xira va kul rang ko’rinishni boshlaydi. Vaqt o’tishi bilan bunday nuqson ranglarni to’liq farq qilolmaslikni keltirib chiqarishi mumkin.
  
• 
  Reproduktiv tizim. 20-25 yoshgacha bu odatni tashlay olgan o’spirinlar ham, ko’pincha chekmaydigan tengdoshlaridan ko’ra ko’proq bepushtlikka duch keladilar (erkak ham, ayol ham). Bundan tashqari, chekish tarixi bo’lgan ayollarda tos a’zolarida yallig’lanish jarayonlari ko’proq uchraydi, erkaklarda esa jinsiy zaiflik 1,5 martaga oshadi.