Kurs ishi mavzu: Islom iqtisodiyotida investitsiya va uning turlari Bajardi: xmim yo’nalishi 3-kurs talabasi Yuldashev J. Y. Ilmiy rahbar: katta o’qituvchi Batirova N. Sh. Toshkent 2022 Mundarija Kirish

2.3 Islomiy investitsiya jamg’armalari
Ushbu investitsion jamgʻarmalar mustaqil investitsiyaviy kompaniyalar bo’lib, unda ishtirokchilar kompaniya aktivlariga, uning foyda va zararida ulushga egalik qilishda teng huquqqa ega bo’ladilar. Investitsion jamgʻarmalar faoliyatining asosiy maqsadi mablagʻlarni yigʻish va investitsiyalar portfelini boshqarish hisoblanadi.
Islomiy investitsiya jamgʻarmalarining turli toifalari mavjud:

• 
  hissadorlik kapitali jamgʻarmalari;
  
• 
  mulk va koʻchmas mulk jamgʻarmalari;
  
• 
  tovar jamgʻarmalari;
  
• 
  ijara jamgʻarmalari;
  
• 
  murobaha jamgʻarmalari;
  
• 
  aralash jamgʻarmalar;
  

Bularning ichida eng koʻp tarqalgani hissadorlik kapitali jamgʻarmalari hisoblanib, ularning jami aktivlari barcha islomiy jamgʻarmalar aktivlarining 50% dan ortigʻini tashkil etadi.
Islomiy investitsiya jamgʻarmalarining boshqa barcha islomiy muassasalari kabi asosiy xususiyati shariat qoidalariga muvofiqligi hisoblanadi. Shuni qayd etish lozimki, islomiy investitsiya jamgʻarmalari oʻz faoliyatini mos moliyaviy vositalar (murobaha, ijara, mushoraka va h. k.) ni ishlatish orqali amalga oshiradi.
“Islomiy investitsiya jamgʻarmalari” atamasi umumiy kassa (umumiy jamg’arma) ni anglatadi, investorlar shariat qoidalariga qatʼiy rioya etgan holda, halol foyda olish maqsadida oʻzlarining ortiqcha mablagʻlarini unga kiritadilar. Jamgʻarma ishtirokchilari jamgʻarmada ishtirok etish va u tomonidan amalda ishlab topilgan foydadagi ulushga egalikni tasdiqlaydigan hujjatni olish huquqini qoʻlga kiritadilar. Ushbu hujjatlarni “guvohnoma”, “aksiya” va boshqa nomlar bilan atash mumkin, ularning shariat nuqtai nazaridan qonuniyligi ikki asosiy talabga muvofiq kelishi lozim.
Birinchidan, ishtirokchilar ushbu sertifikatlarning belgilangan nominal qiymati oʻrniga jamgʻarma amalda ishlab topgan mutanosib nisbatdagi foydaga umid qilishlari mumkin. Shuning uchun biron-bir foyda meʼyori kafolatlanmaydi. Jamgʻarma ishtirokchilari unga kirar ekanlar, oʻz sertifikatlari daromadliligi jamgʻarma ishlab topgan foyda yoki zararga bogʻliq ekanini aniq tushunib olmoqliklari kerak. Agar jamgʻarma katta foyda olsa, sertifikat daromadliligi ushbu miqdorga ortadi. Agar jamgʻarma zarar koʻrsa, ushbu zararlar ishtirokchilar oʻrtasida mutanosib taqsimlanadi, agar zararlar jamgʻarma rahbariyatining eʼtiborsizligi yoki noʻnoqlik ila boshqaruvi oqibatida yuzaga kelsa, u holda ishtirokchilarga qoplama toʻlab berish lozim boʻladi.
Ikkinchidan, kiritilgan miqdor shariat ruxsat etgan biznesga investitsiya qilinishi shart. Mana shu asosiy talablarni eʼtiborga olgan holda, islomiy investitsiya jamgʻarmalari investitsiya qilishning koʻplab usullaridan foydalanishlari mumkin.