|
Кўтарма танасини зичлашга ҳисоблаш
Кўтарма индивидуал лойиҳа бўйича тиклашда улар грунтларининг зичлиги белгиланган меъёрларга мувофиқ қабул қилинади. Бироқ, баъзи ҳолларда индивидуал лойиҳалаштириш, айниқса баланд кўтармалар лойиҳаси ёки ортиқча намланган ва шу каби ўзига хос жиҳатли грунтли лойиҳасини ишлаб чиқишда грунтлар зичлиги ҳисоб-китоб бўйича кўтармада амал қилаётган сиқиладиган зўриқишлар функсияси сифатида ҳам қабул қилиниши мумкин. Қуруқ грунтнинг минимал зичлиги талаб қилиниб, pd, т/м3, у зичланаётган кўтарманинг исталган қатламида қуйидагича аниқланиши мумкин:
ρd=
ρd =
ρ=ρд (1+W)= (1+W)
бу ерда:ρs-грунт заррачалари зичлиги, т/м3 ;
ρ - грунтнинг тузилиш зичлиги, т/м3 ;
W - грунтнинг бирлик улушларидаги вазн (оғирлик) намлиги;
еоi- грунтнинг мазкур нуқтадаги ғоваклилиги ҳисобий коеффитсиенти. Қуйидаги нисбатлар мавжуд:
, ρд= ,
бу ерда: g - эркин тушишнинг тезлашиши, м/с2;
γ – грунтнинг солиштирма оғирлиги, кН/м3;
γd-қуруқ грунтнинг солиштирма оғирлиги, кН/м3;
γс – грунтнинг солиштирма оғирлиги, кН/м3.
Кўтарма грунтининг қаватма-қават зичлигини ҳисоблаб аниқлашда дастлаб кўтарма грунтининг ўз оғирлигидан тушадиган, грунт солиштирма оғирлигига боғлиқ бўлган зўриқишлар аниқлаб топилади:
γi= , (25)
γi=
еоi ва γi ҳисобий қийматлари зичлаштириш ва зичликни назорат қилишни соддалиги ва қулайлиги учун зичлаштирилаётган кўтарма қатламини бутун эни бўйича бир хил деб олинади. еоi ҳисобий қийматлари грунтнинг компрессион эгри чизиғига кўра тахминан топилади (12-расм):
еоi = eаni - ке (∆ еаi - ∆ еоi) (26)
еоi =0,736–1,5·(0,114- 0,102)=0,718
бу ерда: eаni -кўтарманинг мазкур нуқтасидаги доимий босимдан тушадиган юклама грунт σаи ва грунтнинг ғоваклилик коеффитсиенти. Бунда
σаi=σвсi +σγi , кПа (27)
Δеа-σ=σаi бўлганида юклама олинишидаги юкламалар ординаталари орасидаги фарқ;
ке - вақтинчалик юкламаларнинг кўп марталиги, давомийлиги ва қўйилиш усулини ҳисобга олган коеффитсиент, ке=1,1-1,6.Лойиҳада ке=1,5 қабул қилинди.
еоi ва γi ни аниқлашда уламинг кўтарма грунтлари вақтинчалик поезд юкламалари таъсири остида деярли қайишқоқ босқичда (муайян яқинлаштириш билан) ишлайдиган қийматлари топилади.
Талаб этилган зичликнинг ҳисоб-китобини ер полотносининг ўқи бўйлаб амал қиладиган, яъни авалроқ зўриқишлар аниқланган жойлардаги зўриқишлар бўйича амалга оширамиз. Ҳисоб-китоб жадвал 10 да бажарилган.
Жадвал 10 Кўтарма жисмидаги грунт талаб этилган солиштирма огирлиги (зичлиги)нинг ҳисоби
Ҳисобий
нуқталар
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1
|
2
|
3
|
4
|
5
|
6
|
7
|
8
|
9
|
10
|
11
|
0
|
16
|
0
|
16
|
0.736
|
0.114
|
19.36
|
35.36
|
0.102
|
0.718
|
14.787
|
1
|
11.696
|
44.361
|
56.057
|
0.705
|
0.094
|
5.782
|
61.839
|
0.091
|
0.701
|
14.935
|
2
|
7.264
|
89.61
|
96.874
|
0.674
|
0.074
|
3.158
|
100.032
|
0.072
|
0.671
|
15.203
|
3
|
5.008
|
136.827
|
141.835
|
0.653
|
0.061
|
2.204
|
144.039
|
0.060
|
0.652
|
15.378
|
4
|
3.76
|
184.536
|
188.296
|
0.631
|
0.049
|
1.53
|
189.826
|
0.048
|
0.630
|
15.586
|
5
|
3.232
|
225.997
|
229.229
|
0.617
|
0.041
|
1.28
|
230.509
|
0.04
|
0.616
|
16.103
|
Расм 12 Кўтарма ва асос грунтларининг компрессион егри чизиқлари
Кўтарма турғунлиги бўйича ҳисоб-китобларни бажариш учун кўтарма танаси грунтининг ғоваклилиги солиштирма оғирлигининг ўртача қийматини билиш зарур.
, кН/м3
,
бу ерда: Hн - кўтарма баландлиги, м; Hн=14,5 м; еоо, ео1, еоп-1- кўтарма грунтининг ҳар бир ҳисобий қатлами юқори сатҳининг грунт ғоваклилиги; (жадвал 10 га қар.).
Зўриқишлар юкламаларининг, кўтарма грунти солиштирма оғирлиги ва ғоваклилигини кўргазмали таҳлил қилиш учун 9 ва 10-жадвал маълумотлари асосида ушбу тавсиф эпюралари қурилган (13-расм).
Расм 13 Зўриқишлар юкламаларининг эпюраси
Қайирли баланд кўтарма кесиги турғунлигининг графоаналитик
ҳисоби
Қайирли кўтармалар мураккаб табиий ва эксплуататсия шароитларида ишлайдиган муҳандислик иншоотлари ҳисобланиб, бу кучлар қаторига сув тошқини, сейсмик кучлар, ўтаётган поездларнинг динамик таъсири киради. Шу сабабли қайирли кўтармалар турғунлигига сув тошқинлари ва динамик ҳолатининг таъсири уларнинг эҳтимолий оқибатларини тўғри баҳолаш ва уларнинг турғунлигини таъминлаш учун чоралар қўллашда катта ўрин тутади. Темир йўл ер полотносидан фойдаланиш тажрибаси кўрсатишича, унинг турғунлиги кўп жиҳатдан уни ташкил қилган грунтлар зичлиги ва намлигига боғлиқ бўлади.
Кўтармаларни сув босишини келтириб чиқарадиган омиллар икки турга ажратиш мумкин:
гидрогеологик - сув тошқинлари гидрографлари (сувнинг максимал дара- жалари, сув тошқини пасайиш вақтлари), кўтарма кесикларига гидростатик босим;
гидрогеологик - кўтарма танасидаги сувнинг капилляр кўтарилиши, филтратсион босим.
Филтратсион ва гидростатик босимлар кўтарма турғунлигига таъсир кўрсатади. Динамик ҳолатда кўтарма ўз турғунлигини анча пасайтиради.
Do'stlaringiz bilan baham: |
