―ИҚтисодиёт‖ факультети

 
Д.Ш. Шавкатова - стажѐр ўқитувчи, ҚМИИ
 
Ер ости сувларининг кимѐвий таҳлили натижаларини қайта ишлаш ва 
уларнинг қишлоқ хўжалигида ишлатиш учун баҳолаш 
Гидрогеология, мелиорация, сув таъминоти ва шу каби бошқа фанлар учун ер 
ости сувларининг кимѐвий таркибини ўрганиш жуда катта аҳамиятга эга. 
Булоқлардан ва бошқа ер ости сувларининг ер юзасига чиқиш жойларидан олинган 
нaъмунaларини кимѐвий таҳлил қилиш орқали уларни таркиби аниқланди.
Таҳлил натижаларини қайта ишлаш йўли билан ер ости сувлари билан аҳолини 
таъминлаш ва уни суғоришга ишлатиш мумкинлиги аниқланди [1]. 1. 
Қайта 
хисоблаш коеффициентларидан фойдаланиб CL
—
0,03; SО
4
--
-0,02; HCО
-
3
-0,02; Na
+
-
0,04; Кa
+
-0,026; Cа
++
-0,05; Мg
++
-0,08. (Нa
+
ва Кa
+ 
ионларини уларни ўртача арифметик 
қиймати бўйича хисобланади) мг/л бирлигида берилган ионларни мг-экв/л ва мг-экв 
фоиз бирлигига ўтказиш керак. 
2. Умумий минерализация ва ҳарорат бўйича сувнинг турини ҳамда 
О.А.Алекин таснифномаси бўйича унинг синфи, гурухи ва турини аниқланг.

---

416 
3. Қўлланилаѐтган меъѐрлар ва давлат стандарти бўйича сувнинг сифатини уни 
аҳоли учун ичишига ҳамда қишлоқ хўжалигида қўллашга яроқлилигини, шунингдек 
темир ва темир-бетон конструкцияларига салбий таъсири баҳоланади
273
.
Шу мақсадда анионлар ва катионларнинг мг-экв/л даги миқдори 
йиғиндисининг ҳар бир алоҳида 100 фоиз деб қабул қилинaди, кейин ҳар бир ионнинг 
шу йиғиндига нисбатан эквивалент нисбий миқдори фоизда ҳисобланади. 
1. Кимѐвий таҳлил натижалари ион шаклида берилади. Қайта хисоблаш 
коеффициентларидан ва юқорида келтирилган қоидалардан фойдаланиб таҳлил 
натижаларини мг-экв/л ҳамда фоиз мг-экв/л ифодасига ўтказилади ва хисоблаш 
натижалари жадвал қуйидаги кўринишида ифодаланaди. 
1- жадвал