«inn о va tsion та уым»


Mavzu: Axborotlarni balans shaklida umumlashtirish va buxgalteriya balansi



Download 499,5 Kb.
bet3/14
Sana04.03.2020
Hajmi499,5 Kb.
#41503
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   14
Bog'liq
INN О VA TSION ТА УЫМ


2 Mavzu: Axborotlarni balans shaklida umumlashtirish va buxgalteriya balansi.



«Balans» so‘zi lotincha bo‘lib, uning aynan tarjimasi “bis”- ikki karra va “Ians” tarozi pallasi, ya’ni “tarozi ikkita pallasining tengligi” degan ma’noni, muvozanat, tenglik ramzini bildiradi.

Buxgalteriya hisobida «balans» tushunchasi ikkita ahamiyat kasb etadi:


  1. Jamlangan summalar tengligi, ya’ni schetlarning debeti bo‘yicha summalar jarni va krediti bo‘yicha summalar jamining tengligi, har bir sintetik schet ma’lumotlarining (boshlangrich qoldigri, debet va kredit oborotlari, oxirgi qoldig‘i) mazkur sintetik schetga tegishli analitik schetlar ma’lumotlariga tengligi, balans aktividagi moddalar summalari jami va passividagi moddalar summalari jamining tengligini ifodalaydi;

  2. Moliyaviy hisobotning asosiy shakli bo‘lib, xo‘jalik yurituvchi sub’ektning ma’lum sanadagi mulkiy va moliyaviy ahvolini aks ettiruvchi ko‘rsatkichlar tizimini ifodalaydi.

Buxgalteriya hisobining metodini tashkil etuvchi boshqa usullar (elementlar) orasida bunday ikki tomonlama ahamiyat faqat buxgalteriya balansiga xosdir.

Ushbu ahamiyatli jihatlariga asoslanib buxgalteriya balansini qo‘yidagicha ta’riflash mumkin: Xo‘jalik mablag4 larining tarkibi, joylanishi, harakati va ularning vujudga kelish manbalaridagi ham da maqsadli tayinlanishidagi o‘zgarishlarni bir--biriga solishtirib, ma’lum bir sanaga qiymat ifodasida umumlashtirilgan holda aks ettirish usuli buxgalteriya balansi deyiladi.

Balans ikkita o‘zaro bogriiq bo‘lgan tarkibiy qismdan iborat: aktiv va passiv. Bu atamalar ham lotincha boriib, aynan tarjimasi “astivus”- aktiv, faol va “rassivus” - passiv, faoliyatsiz degan ma’nolarni bildiradi. .

Balans aktivida mablagdar tarkibi, joylanishi va ishlatilishiga qarab; passivida esa mablag4 laming tashkil topish manbalari: ularning kimniki ekanligi va qanday maqsadga morijallanganligiga qarab guruhlangan holda, pul ifodasida ma’lum bir sanaga aks ettiriladi. Balans aktiv va passivi hamma vaqt o‘zaro teng bo‘lishi shart. •

Balans aktivi va passivining o‘zaro tengligi uning aktivida ham, passivida ham bir xil xojjalik mablag‘lari aks ettirilishidan kelib chiqadi, lekin aktivda mablag‘lar tarkibi, joylanishi va ishlatilish shakli bo‘yicha, passivda esa tashkil topish manbalari va maqsadli tayinlanishi bo‘yicha aks ettiriladi.

Aktiv va passivning o‘zaro tengligi ulkan nazorat ahamiyatiga ega bo‘lib, buxgalteriya Yozuvlarining to‘g4riligini tekshirish va hisobot tuzishda foydalaniladi.

Buxgalteriya balansi aktiv va passividagi moddalar mablag4 laming tarkibi, joylanishi va tashkil topish manbalari bo‘yicha iqtisodiy tasniflanishiga muvofiq ikkita bo‘limga guruhlanadi.

Korxona balansining aktivi tarkibiga qo‘yidagi bo‘limlar kiradi:



  1. Uzoq muddcitli aktivlar”; II. “Joriy aktivlar”,

Passivda esa Yuqoridagi bo‘limlar q'arshisida qo‘yidagi bo‘limlar; joylashgan:

  1. 0‘z mablag*lari manbalari”; IIMajburiyatlar”.

Balans aktivining I «Uzoq muddatli aktivlar» boriimida asosiy vositalar, nomoddiy aktivlar, uzoq muddatli moliyaviy qo‘yilmalar, o‘rnatiladigan asbob-uskunalar, kapital qo‘yilmalar va sh.o‘. aks ettiriladi.

Aktivning II “Joriy aktivlar” bo‘limida Yuqori likvidli, ya’ni pulga aylantirilishi nisbatan oson xo‘jalik mablag4 lari guruhlangan. Bularga asosan, materiallar, o‘stirilayotgan va boquvdagi chorva mollari, tugallanmagan ishlab chiqarish, debitor qarzlar, qisqa muddatli moliyaviy investitsiyalar hamda pul mablag‘lari kiradi.

Passivning I “0‘z mablag'lari manbasi” bo'limida xususiy kapital asosiy o‘rin egallaydi. 0‘zbekiston Respublikasi «Buxgalteriya hisobi to4g4risida»gi qonunt 14-moddasiga muvofiq xususiy kapital ustav kapitali, qo‘shilgan kapital, zahira kapitali va taqsimlanmagan foydadan iborat.

Balans passivining II «Majburiyatlar» ba‘limida korxona majburiyatlari ularning muddatiga ko‘ra: uzoq muddatli majburiyatlar va qisqa muddatli majburiyatlarga ajratilgan holda ko’rsatiladi.

Xo‘jalik muomalalari ta’sirida balansda ro‘y beradigan o‘zgarishlar to‘rt tipga bo‘linadi:


  1. tip. Aktiv moddalaridagi o4zgarish (aktivda ko4payish va aktivda kamayish) - balans jami

o‘zgarmaydi.

  1. tip. Passiv moddalaridagi o‘zgarish (passivdagi ko‘payish va passivdagi kamayish) - balans jami

o‘zgarrnaydi. ...

  1. tip. Aktiv va passiv moddalarida ko‘payishga olib keluvchi o‘zgarishlar (aktiv va passiv bir xil

summaga ko‘payadi).

  1. tip. Aktiv va passiv moddalarida kamayishga olib keluvchi o‘zgarishlar (aktiv va passiv bir xil

summaga kamayadi).


1-mashq.



«Sharqi» MCHJning ma’lumotlari (01.01.20... holatiga)



Schyotlarning nomi

Saldo,

Balansda

ming so ‘m

aktiv

passiv

1

Asosiy vositalar

ото

38000 v







2

Asosiy vositalarning eskirishi

0J9O

9600 у/







3

Horn ashyo materiallar

! О i'O

2600 ✓

Z &•£> 5




4

Byudjetga tohovlar bo‘yicha qarzdorlik

fs, L-f / О

1500 ✓







5

Xaridorlardan olinadigan schyotlar




3800 ✓

Ъ




6

Mehnatga Iraqi bo‘yicha qarzdorlik

(^1Щ~£гМТ~

1200







7

Mol etkazib beruvchi va pudratchilarga berilgan '4 h ! О bo‘naklar

1800 J

I g-o o




8

Taqsimlanmagan foyda




16000 x/




|

9

Hisob-kitob schyoti

о

7400 /







10

Mol etkazib beruvchilarga qarzdorlik

быо

2900 /




IS

11

Olingan bo‘naklar

АЛЮ

2400 ^




z. 4 €>o

12

Tayyor mahsulot

доо

500 у

Souo




13

Davlatning maqsadli fondlariga tohovlar

(\ \ ikh

700 /




1 o-O

14

Xodimlarga berilgan bo‘naklar

чг/о

500 У

5o-o




15

Boshka debitorlik qarzlari

чш

350 ✓

SC О




16

Maksadli davlat jamgarmalari va sugurtalar bo‘yicha bo‘nak tohovlari ' Ю

380 \Z







17

Ustav kapitali

О»

8700 A




?<> 0

18

Qisqa muddatli bank kreditlari




12000 у/




1 TJbOO

19

Boshqa kreditorlik qarzlari

4$cLO

330 у/




l Ъ ъ

Balans

X














01.01.20... y. holatiga «Sharqi» MCHJ buxgalteriya balansi

Aktiv

Hisobot

davri

boshiga

Passiv

Hisobot

davri

boshiga

1. Uzoq muddatli aktivlar °1 (SMD о

-3

I. 0‘z mablaghari manbalari

SI-*-*

I bo him bo‘yicha jami

SJHoo

I bo him bo‘yicha jami

Хц Ч** о

II. Joriy aktivlar

/ D GO If ОЭ»

o o

jgoo 18*» Уча*

II. Majburiyatlar.

lf*>o

ГЪ>Ь

f Хо-гэв

о

II bo‘lim bo‘yicha jami

\^bv>

II bo him bo‘yicha jami

oj> o

BALANS

УГ 9 so

BALANS

(/ ГЯ 40»

Talab qilinadi:

  1. Yuqorida keltirilgan schyotlarni aktiv va passiv schyotlarga ajrating.

  2. Aktiv schyotlarni uzoq muddatli va joriy aktivlarga, passiv schyotlar-ni xususiy kapital va





majburiyatlarga ajrating.



  1. Quyida keltirilgan shaklda hisobot davri boshiga boshlanghch balans tuzing.


2-mashq.

«MALIKА» XKning ma’lumotlari (01.01.20,..y. holatiga)





Schyotlarning nomi

Saldo, ming so ‘m

Balansda

aktiv

passiv

1

Asosiy vositalar

49000







2

Asosiy vositalarning eskirishi

16000







о

J>

Hisoblangan foizlar ( Аф « Дкуд сЛ

900




3

4

Tovarlar

700

"3*00




5

Xaridorlardan olingan bo‘naklar

4900




V So о

6

Xaridorlardan olinadigan schyotlar

1400

/ v » о




7

Byudjetga todovlar bo‘yicha qarzdorlik

600







8

Mol etkazib beruvchi va pudratchilarga berilgan bo‘naklar

1800

l




9

Maksadli davlat jamgarmalari bo'yicha bo‘nak todovlari

350







10

Ustav kapitali

33872




& г $12

11

Kassa

2

г.




12

Maxsus schyotdagi pul mablagdari

1700

1 d °




13

Mol etkazib beruvchilarga qarzdorlik

2600







14

Tayyor mahsulot

5800

t




15

Xodimlarga berilgan bo‘naklar

600

4 ©о




16

Davlatning maqsadli fondlariga todovlar

800




,|оо

17

Mehnatga Iraqi bo‘yicha qarzdorlik

1300




! Z

18

Olinadigan foizlar

900

во о




19

Taqsimlanmagan foyda

14700

i

/f V

20

Qo'shilgan kapital

5300

\




21

Hisob-kitob schyoti

18000

1 $0 о О




22

Hisobdor shaxslarga bodgan qarzdorlik

280







23

Materiallar

1000

| OOQ




Balans

X




6 Гг £2.








  1. 01.01.20... y. holatiga «MALIKA» XK buxgalteriya balansi

    Aktiv

    Schyot

    raqami

    Hisobot

    davri

    oxiriga

    Passiv

    Schyot

    raqami

    Hisobot

    davri

    oxiriga

    1

    o

    J

    4

    5

    7

    8

    1. Uzoq muddatli aktivlar

    0/00

    oL°°

    У Joso ■—

    I. 0‘z mablagdari manbalari

    о»

    >

    | м OO

    /'-/ fe-'a

    I bodim bo‘yicha jami




    33 ooo

    I bodim bo‘yicha jami




    5?£?l

    II. Joriy aktivlar

    £3 cwa 6 oo

    l/y 0^.

    f во?» gioa 3,lco

    ч£о®

    ejo-o

    n— ^

    II. Majburiyatlar.

    6ГО©

    69

    &s>-o

    а о --

    ( ■J'S"' f1%o

    II bodim bo‘yicha jami

    f О **f'*’

    3'£аЗ^

    II bodim bo‘yicha jami




    "3&*

    BALANS







    BALANS

    . .




    Taiab qilinadi:


    Yuqorida keltirilgan schyotlarni aktiv va passiv schyotlarga ajrating.

  2. Aktiv schyotlarni uzoq muddatli va joriy aktivlarga, passiv schyotlarni xususiy kapital va

majburiyatlarga ajrating.

  1. Quyida keltirilgan shaklda hisobot davri boshiga boshlang‘ich balans tuzing.


Download 499,5 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   14




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish