―ilm-fan va ta‘limda innovatsion yondashuvlar, muammolar, taklif va yechimlar‖ mavzusidagi

 ―ILM-FAN VA TA‘LIMDA INNOVATSION YONDASHUVLAR, MUAMMOLAR, TAKLIF VA YECHIMLAR‖ MAVZUSIDAGI
4-SONLI RESPUBLIKA ILMIY-ONLAYN KONFERENSIYASI
 
 
30 - SENTABR 2020 - YIL 
―UzACADEMIA‖ scientific-methodical journal
 
 
 
 
 
 
256 
www.academiascience.uz
faoliyati bilan shug‘ullanib kelmoqda. Jismoniy shaxs sifatida yakka tartibda 
faoliyat ko`rsatayotgan korxonalarning soni 300 mingdan, dehqon xo`jaliklarining 
soni esa 3 milliondan oshdi. Har uchali miqdor hammutlaq miqdordir. 2002 yilda 
1995 yilga nisbatan viloyatda don mahsulotlarini etishtirish 115,4 foizga o`sgan, 
paxta va sabzavot etishtirish esa tegishli ravishda 85,0 va 81,1 foizgacha kamaygan. 
Bunday miqdorlar statistikada nisbiy miqdorlar deb yuritiladi. 
Agar so`z aholi turmush tarzi yoki turmush darajasi to`g‘risida boradigan 
bo`lsa, u holda eng avvalo aholining real daromadi darajasi va uning o`zgarish 
yo`nalishi nazarda tutiladi. Quyidagilar, ya`ni: 

aholining umumiy soni, shu jumladan erkaklar va ayollarning soni, yoshi, 
ularning qanchasi shaharda va qanchasi qishloqda yashayotganligi; 

 qanchasi sanoatda, qishloq xo`jaligida, qurilishda, transport, savdo va boshqa 
sohalarda ishlayotganligi; 

qanchasi muhandis, agronom, shifokor, o`qituvchi, iqtisodchi, ilmiy xodim 
ekanligi; 

qanchasi ishchi, jamoa a`zosi, xizmatchi va ularning malakasi, ma`lumot 
darajasi; 

mamlakatda necha kishi o`qimoqda va boshqalar to`g‘risidagi qator mutlaq 
va nisbiy miqdorlar xalq xo`jaligi istiqbolini belgilash uchun asos qilib 
olinadi. 
Mutlaq miqdorlar va ularning turlari. 
Ifodalanishiga qarab, mutlaq miqdorlar: yakka va umumiy miqdorlarga 
bo`linadi. Yakka mutlaq miqdorlar statistik kuzatish jarayonida olinib, 
boshlang‘ich hisob va kuzatish hujjatlarida qayd qilinadi. Bunday miqdorlar 
kuzatilayotgan to`plamning alohida birliklarini tavsiflaydi va statistik tekshirish 
uchun manba bo`lib hisoblanadi. Guruhdagi har bir talaba, davlat xo`jaligidagi 
ayrim ekinlar maydoni, zavoddagi har bir ishchining olayotgan ish haqi va 
hokazolar yakka mutlaq miqdorlarga misol bo`la oladi. Ular svodkalash va 
guruhlash uchun manbagina bo`lmasdan, ilg‘or tajribalarni ommalashtirishda, 
ijobiy va salbiy voqealarni yoritishda keng qo`llaniladi. 
Umumiy mutlaq miqdorlar deganda kuzatilayotgan to`plamning har bir 
birligini emas, balki uning yig‘indisini ta`riflovchi miqdorlar tushuniladi. Ular 
boshlang‘ich statistik kuzatish materiallarini svodkalash natijasida olinadi. 
Bunday mutlaq miqdorlarga guruhdagi yoki institutdagi jami talabalar soni, 
qishloq xo`jaligidagi hamma ekinlar maydoni, zavoddagi barcha ishchilarning 
ish haqi fondi misol bo`la oladi. Umumiy mutlaq miqdorlar hodisa va jarayonlarning 
umumiy sonini, hajmini, qiymatini o`zida aks ettirib, muayyan olingan xo`jalik, 
tarmoq, viloyat, jumhuriyat mavqeini, imkoniyatini tavsiflaydi. 

---