―ilm-fan va ta‘limda innovatsion yondashuvlar, muammolar, taklif va yechimlar‖ mavzusidagi

 
 
 
 
 
 
266 
www.academiascience.uz
-so'ra, sayla, quvna, to'qi, o'qi kabi ikki bo'g'inli "a" bilan tugagan so'zlarga -
q, -v yasovchi qo'shimchalar qo'shilganda: Saylovchilar bilan uchrashuvga borgan 
edim. Tolibjon omonat yog‘och ko‘prik ustida shunday ham shirin, ham yurakni 
o‟rtovchi hislar og‘ushida garangsirab turardi.
-o‟yin, qiyin kabi ikki bo‟g‟inli so‟zlarga -a yasovchi qo‟shimcha 
qo‟shilganda: Bola javob qilishga qiynaldi, ancha joygacha indamay bordi.
-jo`nalish kelishigi qo`shimchasi -ga, chegara bildiruvchi - gacha, ravishdosh 
shaklini yasovchi -gach, -guncha, -gani, -gudek, sifatdosh shaklini yasovchi -gan, 
buyruq maylining ikkinchi shaxs ko`rsatkichi -gin, shuningdek -gina qo`shimchasi 
fonetik prinsip asosida aytiladi va shunday yoziladi; 
a) k undoshi tugagan so`zlarga qo`shilganda bu qo`shimchalarning bosh tovushi 
k aytiladi va shunday yoziladi: To mashina kallasiga do‘q etib urilmaguncha tikka 
kelaverdi. 
b) q undoshi bilan tugagan so`zlarga qo`shilganda bu qo` shimchalarning bosh 
tovushi q aytiladi va shunday yoziladi: Xotin to‘rt-besh kun uni qarg‘ab-qarg‘ab yo‘q 
bo‘lib ketardi. Oradan ikki-uch oy o‘tib, yana paydo bo‘lardi-da, xumordan 
chiqquncha qarg‘ab ketib qolardi.
v) qolgan barcha hollarda, so`z qanday tovush bilan tugashidan va bu 
qo`shimchalarning bosh tovushi qanday harf bo`lishidan qat`i nazar -gach, -guncha, -
gani, -gudek holida qoladi: Zaynab o`choqdan cho`g`larni tortib, zarang cho`michda 
spool tovoqqa sut quyib, Tolibjonga uzatdi. 
Ko`rinadiki, fonetik tamoyil imloni tartibga solishda keng qo`llaniladi. Bu 
prinsipga doir misollarni badiiy asarlardan aniqlash o`quvchilar savodxonligini 
yanada oshirishga ko`maklashadi.