«Ijtimoiy menejment» fanining sillabusi

11.2.Ijtimoiy resurslarning xususiyatlari 

 

Ijtimoiy  resurslar  barcha  resurslarning  yadrosi  hisob-lanadi,  undan 

foydalanmay turib boshqa resurslardan unumli foydalanib bo’lmaydi. 

Ijtimoiy  resurslar  bir  qator  o’ziga  xos  tomonlarga  ega.  Bu  tabiiy  resurslar 

bilan taqqoslanganda yaqqol ko’rinadi. 

Birinchidan,  tabiiy  resurslar  emiriladi,  ijtimoiy  resurslar  esa  sezilarli 

darajada o’zgarmaydi. 

Ikkinchidan,  bu  resurslar  ishlatilgan  sari  kamayish  emas,  balki    ko’payish 

---

106 

 

xususiyatga ega.  

Uchinchidan,  tabiiy  resurslarni  uzoq  saqlash  imkoniyati  bo’lsa,  ijtimoiy 

resurslar uzoq vaqt foydalanilmagandan so’ng qadrsizlanadi. 

To’rtinchidan,  ijtimoiy  resurslarning  «etarlilik-  etar-sizlik»  mezonni  ancha 

murakkab hisoblanadi va xozircha etarlicha ishlab chiqilmagan.  

Beshinchidan,  ular  nafaqat  xilma-xillik,  balki  o’zaro  o’rinbosarlik 

hususiyatiga ham ega. 

Ijtimoiy  resurslarning  o’ziga  xos  hususiyatlaridan  biri  -  bu  ulardan  to’g’ri 

foydalanish  va  optimallashtirish  imkonini  beradi.  Bugungi  kunda  boshqarishning 

barcha tabaqalarida ijti-moiy resurslardan foydalanish darajasi juda past. Ayniqsa, 

mahalliy  o’z-o’zini  boshqarish  organlari  tomonidan  motivatsion  resurslardan 

foydalanish juda sust amalga oshirilmoqda. 

Tadqiqotlarga  ko’ra,  mahalliy  aholining  o’z  atrofida  sodir  bo’layotgan 

voqealardan xabardorlik darajasi juda past. Boshqa resurslar ahvoli bundan yaxshi 

emas. 

Yukoridagilardan  ko’rinib  turibdiki,  ijtimoiy  resurs-lardan  foydalanishni 

optimallashtirish eng dolzarb muammo-lardan biri bo’lib qolmoqda. 

Bu  muammolarni  xal  etishda  quyidagi  printsiplarga  asoslanish  maqsadga 

muvofiq: 

a) komplekslilik printsipi; 

b) maqsadni amalga oshirish printsipi; 

v) manfaatlarni moslashtirish printsipi; 

g) ko’p darajali tahlil printsipi; 

d) me’yorlilik printsipi; 

Ko’p  darajali  tahlil  printsipi  korxona  ko’lamini  aniqlash  orqali  unga  qaysi 

ijtimoiy resursdan foydalanish ko’proq naf keltirishini aniqlaydi. 

Maqsadni  amalga  oshirish  printsipi,  maqsadni  aniq  belgi-lash,  muqobil 

variantlarni  belgilash  va  ijtimoiy  resurslardan  optimal  foydalanishni  o’z  ichiga 

oladi. 

Komplekslilik  printsipi  -  barcha  ijtimoiy  resurslardan  ko’p  tomonlama 

foydalanishni  ta’minlaydi.  Manfaatlarni  moslashtirish  printsipining  asosiy  sharti 

bir birini rad etuvchi tendentsiyalarni neytrallashtirish. 

Me’yorlilik printsipining  asosiy  maqsadi ijtimoiy  resurslardan  foydalanishni 

boshqa  maqsad,  vazifalar  va  qadriyatlar  bilan  uyg’unlikda  amalga  oshirishni 

ta’minlash. 

Ijtimoiy  resurslarning  har  birini  qo’llash  uchun  aniq  ijtimoiy  texnologiya 

ishlab  chiqish  kerak.  Masalan,  motivatsion  resurslardan  foydalanish  3  bosqichda 

amalga oshiriladi: qadriyat-lar, qoidalar va motivlar. 

Odamlar  sog’ligi,  moddiy  farovonlik,  oila  va  oilaviy  munosabatlar,  ertangi 

---

107 

 

kunga  ishonch  kabilar  mahalliy  jamiyat-ning  asosiy  qadriyatlari  hisoblanadi. 

Mahalliy xalq bu qadriyat-larga erishish uchun aktiv faoliyat yuritishlari mumkin.