Халқаро туризм

6.4. Davolash – sog‘lomlashtirish turizmi
Davolash maqsadidagi turizm xorijga chiqishning boshqa turlaridan farqli ravishda o‘ziga xos individual xarakterga ega. Odatda sayyohlarning davolanish safari 24-28 kundan iborat bo‘lib, davomiyligi jihatidan boshqa turizm turlarinikidan ancha ko‘pdir. Bu turizm turi bilan faqat shu maqsadda ixtisoslashtirilgan firmalar shug‘ullanadi. Ular turli tibbiyot muassasalari va tashkilotlari bilan bog‘langan. Davolanish safarini vrach tavsiya qiladi, keyin esa uni turistik firma rasmiylashtiradi. Davolanish maqsadida sayohatga bo‘lgan talabni qondirish, tashkil etish uchun tibbiyot muassasalari vakillari, kurortlar va boshqa mamlakatlardagi sog‘lomlashtirish maskanlari to‘g‘risida to‘liq axborotlar bilan ta’minlanadi. Sog‘lomlashtirish safarlari dasturi shunday tuziladiki, uning yarimiga yaqinrog‘i davolash – sog‘lomlashtirish yoki mashg‘ulotlarga ajratiladi. Boshqa hamma tadbirlar yo‘l-yo‘lakay, yoki to‘ldiruvchi tadbirlarga kiradi.

Bugungi kunda xorijga shifobaxsh kurortlar va sanatoriylarga borayotgan kishilar soni boshqa turizm turlari bo‘yicha borayotganlarga nisbatan anchagina kam. Ammo davolash - sog‘lomlashtirish turistik safarlari mashhurlashib, sur’atlari o‘sib borayotganini hisobga olinadigan bo‘lsa, dunyo bozorida turizmning bu turi istiqbollari katta ekanligi ko‘zga tashlanadi. Davolash safari bo‘yicha birinchi taklif Rossiya turizm bozorida XX asrning oxirlarida ya’ni, 1991 yilda paydo bo‘ldi. Taxminan birgina Moskva shahrida 40 tadan ortiq turfirmalar davolash turizmiga ixtisoslashgan.

Davolanish maqsadidagi sayohat uzoq tarixiy taraqqiyotga ega. Qadimgi greklar va rimliklar shifobaxsh manbalari va mo‘tadil iqlimdan o‘z salomatliklarini tiklashda foydalanishgan. Kurortlarga na faqat xasta kishilar, balki bunga yetarli mablag‘i bo‘lgan sog‘lom kishilar ham dam olish uchun kelishgan. Qadimgi davrda Gretsiyada Epidavr va Kos, Rimda esa dengiz bo‘yida joylashgan Bayi kurortlari mashhurligi bilan nom chiqarishgan. Tabiiy omillarning shifobaxsh xususiyatlari tufayli davolanish maqsadlarining geografiyasi kengayib bormoqda.

Davolash-sog‘lomlashtirish turizmi individual davolanish dasturi bo‘yicha badavlat mijozlarga xizmat ko‘rsatishga mo‘ljallangan. Bunday aniq bir kasallikni davolashga ixtisoslashgan va aralash davolash kurortlaridan birini tanlashadi.

An’anaviy sanatoriya – kurortlari yarim funksional sog‘lomlashtirish markazlariga aylanib, keng iste’molchilar doirasiga mo‘ljallangan. Kurort markazlarning hozirgi zamon transformatsiyasi ikki hol bilan izohlanadi. Eng avvalo davolash – sog‘lomlashtirish xizmatlariga talab xarakteri o‘zgardi. Sog‘lom turmush tarzi tufayli jismoniy sog‘ligini saqlashga intilgan odamlar ko‘paymoqda va tiklash antistres dasturiga ehtiyoj sezilmoqda. Bu odamlar asosan faol dam olishni ma’qul ko‘radigan va ko‘pincha vaqti cheklangan kishilardir. Ko‘pgina ekspertlarning fikricha, bunday tipdagi iste’molchilar sanatoriya – kurortlarning bosh mijozlari va XXI asrda davolash sog‘lomlashtirish turizmi taraqqiyotning garovi hisoblanadi.

Kurortlarning ikkinchi istiqbolli yo‘nalishi sababi shudan iboratki, ularning davlat tomonidan mablag‘ bilan ta’minlanishi qisqaradi. Salomatlik maskanlari endi o‘z mahsulotlarini tabaqalariga ajratishga to‘g‘ri keladi. Iste’mol bozorida yangi segmentga chiqish va qo‘shimcha mijozlar jalb etish uchun ham bu juda zarur bo‘ladi.

Davolash funksiyasini saqlab qolgan holda, kurortlar mijozlar kelishiga rang-barang dasturlar tayyorlapti, madaniy va sport tadbirlari o‘tkazishayapti. Ular kuch-quvvatni tiklash va sog‘lomlashtirish uchun keng xizmatlar majmuasini taklif etishmoqda. Keyingi davrlarda dengiz bo‘yi mehmonxonalarida talassoterapiya va «Antitsellyulit», Fito – Go‘zalik va yoshartirish» dasturlariga talab oshib borayapti. Davolash – sog‘lomlashtirish kurslari davomiyligi ko‘proq egiluvchan bo‘lib bormoqda.

1999 yilda Ispaniyada bo‘lib o‘tgan Xalqaro kongressda davolash-sog‘lomlashtirish turizmi hozirgi zamon jamiyatida muhim ahamiyatga ega ekanligi, dam olish va davolash bozorini keng tatbiq etish, kurort xizmatlarining standart usullarini ishlab chiqish va amalga oshirish lozimligini ta’kidladi.