Gafurov adaxam anvarovich

nisbiy karshiliklar: 
isitmali xolatlar, chukur degidratatsiya, menstrual davr, 
allergiyaga moyillik. 
retrograd 
ureteropielografiya. 
Oxirgi 
yillarda 
retrogradureteropielografiyani qilishga ko‗rsatmalar ancha cheklandi. U faqat 
tashxisni 
aniqlashga 
zarurat 
bo‗lganda 
bajariladi. 
Bu 
amaliyotga 
infuziyaliurografiyani ya‗ni ko‗proq fiziologik, xavfi kamroq va kosacha–
jomtizimining aniq tasvirini beradigan usulni kiritish bilan bog‗liq. Retrograd 
ureteropielografiya buyrak silining tashxisida, ya‗ni kosachalardagi modulyar 
nekroz vaqtida dabstlabki destruktiv o‗zgarishlarni,jomning papillyar o‗smasini va 
uratli nefrotiliazni, jom–siydik nayi vasiydik nayi torayishini aniqlashga imkon 
beradi. Bu usul siydikyo‗llarining yuqori bo‗limlarini to‗g‗ridan–to‗g‗ri 
rentgenkontrast moddabilan retrograd to‗lg‗azib, ularning rentgen tasvirini olishga 
asoslangan.buning uchun suyuq (ulg‘travist, urografin) va gazsimon (kislorod, 
kamroqkarbonat 
angidrid) 
rentgenkontrast 
moddalar 
ishlatiladi. 
Tekshirishdaqo‗yilgan vazifaga qarab siydik nayi kateteri (yaxshisi 5№) siydik 
nayininghar xil balandligiga (ureteropielografiya uchun 3–5sm ga, pielografiya 
uchun20sm ga) kiritiladi. Kateterning turgan holati umumiy rentgen 
suratiyordamida, elektron–optik o‗zgartiruvchi bor bo‗lsa televizor ekrani 
yordamidanazorat qilinadi. Kateterdan buyrak kosacha–jom tizimining shakli 
vahajmiga 
qarab, 
ular 
ulg‘tratovush 
tekshirishda 
yoki 
ekskretor 
urografiyadaaniqlanadi, sekinlik bilan 3–5ml rentgenkontrast modda kiritiladi. 
Bunday tekshirishda davolovchi shifokor katta rolg‘ o‗ynaydi, chunki 
rentgenkontrast moddani kiritish vaqtida buyrak sohasida og‗riq sezilishi jom va 
kosachalarning cho‗zilganligini (taranglashishi) hamda jom–buyrak reflyuksi 
ehtimoli borligini ko‗rsatadi. Pielografiya to‗g‗ri bajarilganda reflyuksning paydo 
bo‗lishi – buyrakda patologik jarayon borligi belgisi bo‗lib hisoblanadi. Retrograd 
ureteropielogrammalarni interpretatsiya qilayotgan vaqtda yuqori siydik yo‗llari 
holatining o‗zgarishi va anatomik tuzilishiga, urodinamikaning xususiyatiga 
ehtibor berish kerak, ular to‗g‗risida jom va siydik naylarining bo‗shalish 

---

26 
darajasiga qarab fikr yuritish mumkin. Rentgenonegativ toshlarni tashxislash 
uchun kontsentratsiyasi past bo‗lgan kontrast modda yoki gaz bilan (odatda, 
kislorod bilan) undan jomga 6–8 mlsonda kiritilib retrograd ureteropielografiya 
o‗tkaziladi. Bu usulretrograd pnevmoureteropielografiya deb ataladi. Rentgen 
nurlar uchun kattao‗tkazuvchanlikka ega bo‗lgan gaz fonida rentgenonegativ tosh 
soya ko‗rinishida,suyuq kontrast modda fonida esa to‗lish nuqsoni ko‗rinishida 
aniqlanadi. Buyraklar va siydik yo‗llarining yuqori bo‗limlaridagi o‗zgarishlar
xususiyati to‗g‗risidagi masalani shoshilinch ravishda hal qilish kerak bo‗lganda, 
ya‗ni bemorning hayoti jiddiy xavf ostida qolganda faqat ayrim hollardagina bir 
vaqtning o‗zida ikki tomonlama retrograd ureteropielografiya o‗tkazishga ruxsat 
etiladi. Erkaklar jinsiy ahzolarida, siydik yo‗llarining pastki va yuqori bo‗limlarida, 
buyrakdagi o‗tkir yallig‗lanish jarayonlarida, total gematuriyada rejali retrograd 
ureteropielografiya qilish mumkin emas. Buyrak jomidan siydik oqimi buzilgan 
vaqtda bu tekshirishni juda ehtiyotlik bilan amalga oshirish kerak. Tekshirish 
yakunlangach rentgenkontrast modda va siydikning oqib chiqishi uchun kateterni 
jomgacha yuborib, u yerda bir necha soatga qoldirish lozim. Retrograd 
pielografiyada kosachalar, so‗rg‗ichlar, jom va siydik nayidagi hatto ozgina 
destruktiv o‗zgarishlar ham aniq ko‗rinadi. Lekin bu fiziologik usul 
hisoblanmaydi. Tsistoskopiya va siydik naylarini kateterlashni qo‗llash zarurligi, 
jom–siydik nayi reflyuksi va pielonefrit rivojlanishi xavfi borligi retrograd 
ureteropielografiyani qo‗llashni cheklaydi; bu faqat birmuncha fiziologikroq 
usullarni bajarish imkoni bo‗lmay qolganda yoki yetarli mahlumot bermagan 
hollarda qo‗llaniladi. Zamonaviy texnik imkoniyatlar pielorentgenoskopiyani 
elektron–optik o‗zgartiruvchi yordamida o‗tkazish imkonini beradi hamda 
televizor 
ekranida 
xuddi 
ekskretor 
urografiyadagiday, 
retrograd 
pielografiyadagiday 
urodinamikani 
kuzatish 
olib 
boriladi. 
Retrograd 
ureteropielografiyani bajarganda jom ichki bosimining ko‗tarilishi bilan bog‗liq 
reflyukslar paydo bo‗lishi, yuqori siydik yo‗llari diskiniziyasi, o‗tkir pielonefrit 
rivojlanishi hamda buyrak yoki siydik naylari teshilishi eng jiddiy asorat 
hisoblanadi. Siydik naylarini kateterlaganda, asoratlarning oldini olish uchun 

---

27 
kateterni 15.20–sm dan ko‗proq kiritish kerak emas. Kontsentratsiyasi 10–
12%rentgenkontrast moddaning soni 4–6 ml dan oshmasligi kerak, bu 
mehyordagijomning sig‗imiga to‗g‗ri keladi. Retrograd ureteropielografiyani 
ehtiyot bajarganda kosacha–jom tizimsining aniq tasviri olinadi, bu yuqori siydik 
yo‗llarining tuzilishi to‗g‗risida fikr yuritishga imkon beradi.