Falsafa asoslari

55





yana bir xizmati islom va budda diniga e'tiqod qiluvchi musulmon va hindularni kelishtirishga, ahil yashashga chaqirishda bo‘ldi.

Boburning mashhur tarixiy asari «Boburnoma»dir. Bulardan tashqari, u huquqshunoslikka oid «Mubayyin», aruz ilmiga oid «Mufassal», musiqa bo‘yicha «Musiqiy», harbiy ishlarga oid «Harb ishi» risolalarini yozgan. «Boburnoma» o‘sha davrdagi Marka- ziy Osiyo, Hindiston, Afg‘oniston, Eronning siyosiy, iqtisodiy, ijtimoiy hayotini, savdo munosabatlari, jug‘rofiyasi, hayvonot va nabotot olamini, iqlimi, qabila va elatlarning urf-odatlari, ma- rosimlari, turmush tarzini va marosimlarini aks ettirgan asardir.

Bobur o‘zining lirik she'rlarida ishq, muhabbat, Vatan sog‘inchi, mehr, vafo, insoniylik, do‘stlik, yaxshilik va mehr-oqi- batni kuyladi.

Javoharlal Neru Boburning Hindistondagi faoliyatiga katta baho bergan edi. Neru Boburning dilbar shaxs ekanligi, mard va tadbirkorligini, san'atni sevganini va umuman, Hindiston uchun ko‘p ish qilganligini ta’kidlagan edi. Bobur va boburiylarning siyosiy, madaniy faoliyatlari Hindiston va 0‘zbekiston o‘rtasidagi do‘stlik rishtalarini mustahkamlashda hozir ham muhim rol o‘ynamoqda.

Shunday qilib, XIV—XV asarlarda Movarounnahr va Xuroson- da madaniy yuksalish yuz berdi. Buni olimlar Renessans davri ham deb atamoqdalar. Ba’zi olimlar esa, bu atamaning Sharq mamlakatlariga to‘g‘ri kelmasligi to‘g‘risida o‘z fikrlarini ayt- moqdalar. Nima bo‘lganda ham Yevropada XV—XVI asarlarda- gi ko‘tarinkilik, Renessansning muhim xususiyatlari Markaziy Osiyoda ro‘y bergan madaniy yuksalish bir-biriga ko‘p tomonlari bilan o‘xshab ketadi. Bular orasida mushtarakliklar ko‘p.

XIV—XV asrlar moddiy va ma’naviy yuksalishining muhim xususiyati yana shundan iboratki, bu davrda ishlab chiqarish o‘sdi, ichki va tashqi savdo, hunarmandchilik, dehqonchilik rivojlandi, xorijiy mamlakatlar bilan diplomatik va madaniy alo- qalar o‘rnatildi, inson aql-zakovati va uning eng yaxshi fazilat- lariga e’tibor kuchaydi, ilm-fan va san’at rivoj topdi, qomusiy olimlar yetishib chiqdi, madaniy merosni o‘rganishga qiziqish ortdi. Temur va temuriylar davridagi madaniy yuksalish hozir