E. H. Eshboyev, Y. M. Fayziyev teri va tanosil kasalliklari

Madda, pustula — teri damidan ko'tarilib turadigan va ichida yiring boiadigan bo'shliq element. Pustulalar shakii yarimshar­simon va yassi konussimon bo'ladi, ularning kattaligi esa no'xatdek, ba'zan olchadek keladi. Infeksion mikroorga-nizmlarning (stafilokokk, streptokokk) hayoti davomida ajralib chiqqan toksinlar ta'sirida epitelial hujayralar nekrozga uchrab, natijada epidermisda yiringli kovak vujudga keladi. Pustulalar te­rining qaysi qismida joylashishiga qarab, yuza (faqat epidermis bo'ylab joylashadi) va chuqur (derma, gipodermada) xillarga ajratiladi. Epidermis bo'ylab joylashgan va qora qo'tir hosil qilishga moyil maddalar impetigo deb ataladi. Bunday maddalar o'rnida vaqtinchalik dog' qoladi.

Bunday tashqari maddalar soch follikuliga nisbatan joyla­shishiga qarab, follikulyar (soch follikuli bilan bog'langan) va nofollikulyar maddalarga bo'linadi. Kelib chiqish sababiga ko'ra, follikulyar maddalar stafilokokklarga bog'liq bo'lsa, nofolliku­lyar maddalar streptokokklarga aloqador bo'ladi. Soch folliku-lasining ustki qismi yiringli yallig'langanda osteofollikulit yuzaga keladi (bunda yiring markazidan soch chiqib turadi) va atrofi oz-moz qizargan bo'ladi. Nofollikulyar yuza pustula (nozik, yassi) fliktena, dermada joylashgan chuqur nofollikulyar pustula ektima deyiladi. Fliktena bilan ektima streptokokkli piodermitlarda kuzatiladi.

Yog' bezlari bilan bog'liq pustula akne (husnbuzar) deyiladi. Akne yog' bezining butun asosi bilan dermada chuqur joylashishi mumkin. .

Qavarchiq — o'tkir yallig'lanish tabiatida bo'lib, teri damidan biroz ko'tarilib turadigan bo'shliqsiz element, dermaning so'rg'ich-simon qavatida chegaralangan o'tkir yallig'lanishi va serozli shish paydo bo'lishi natijasida vujudga keladi. U dumaloq, cho'zinchoq va oval shaklda, rangi esa qizg'ish bo'ladi. Qattiq qichishish bilan kechadi. Qavarchiq lahzada paydo bo'lib, tezda yo'qoladi va o'zidan hech qanday iz qoldirmaydi.

Turli dori-darmonlar ta'sirida (medikamentoz), alimentar, infeksion, allergik holatlarda ham qavarchiqlar ko'p kuzatiladi. Pigmentli eshakemda terini mexanik yo'l bilan ta'sirlab qavar-chiqni yuzaga keltirish mumkin. Eshakem, Kvinkning angionevrotik shishi, zardob kasalligida va boshqa dermatozlarda (toksikodermiya, Dyuringning gerpetiform dermatiti, flebotodermiya) qavarchiq asosiy morfologik element hisoblanadi.