E. H. Eshboyev, Y. M. Fayziyev teri va tanosil kasalliklari

Do'mboqcha — o'tkir yallig'lanishga deyarli aloqasi bo'lmay-digan, teri sathidan ko'tarilib turadigan bo'shliqsiz element, chuqur tomirlar to'ri atrofidagi dermaning retikulyar qatlamida hujayra infiltrati to'planib qolishi tufayli kelib chiqadi. Do'mboqcha dermaning faqat so'rg'ichsimon qavatida emas, balki to'rsimon qavatida ham yuzaga keladi. Do'mboqchaning kattaligi 3—5 mm. dan 2—3 sm. gacha rangi ko'kimtir-sarg'ish yoki qo'ng'ir-qizg'ish, shakli yarimsharsimon bo'ladi. Do'mboqcha infiltrati granu-lemadan, ya'ni limfotsitlar, gigant va epiteliloid hujayralardan iborat bo'ladi. Keyinchalik do'mboqcha markazi nekrozga uchrab, qora qo'tir bilan qoplanib turadigan yara hosil bo'ladi. Ba'zan do'mboqchaning so'rilishi hisobiga uning o'rnida atrofiyaii chandiq qoladi. Do'mboqcha, masalan, sil volchankasida ko'prikchalar (kazeoz-nekrozdan keyin) hosil qilishi bilan bitsa, zaxmda naqshga o'xshash shakllarni yuzaga keltiradi va buning klinik ahamiyati katta.

Tugun — bo'shliqsiz elementlar qatoriga kirib, teri damidan ancha ko'tarilib turadi, o'tkir bo'lmagan yallig'Ianish bilan kechadi, infiltrativ tabiatga ega. Konsistensiyasi qattiqroq, aniq chegaralangan, kattaligi 1—5 sm bo'lib, asosi teri osti qatlamida, ya'ni gipodermada joylashadi.

Tugunlar o'zining konsistensiyasi, shakli, rangi va ajralmasi-ga qarab ayrim kasalliklarda o'ziga xos nom bilan ataladi: kollikvativ silda — skrofuloderma, uchlamchi zaxmda — gumma, moxovda — leproma va hokazo. Shuningdek, tugunlar xavfli va xavfsiz o'smalar, chuqur mikoz, tarqalg;m surunkali rubromikoz hamda tugunli eritemada ham uchraydi.