•d a V r n a s h r iy o t I t o s h k e n t

Televizor va videomagnitofonlar

Yunon  tilidan  olingan  «tele»  so'zi  «uzoq»,  «olis»,  lotinchadagi  «vi­

zor» so'zi esa «kruvchi» ma’nosini anglatgan. Ikki so'z birlashib sizu- 

bizga tanish  bo'lgan  «televizor»  ma’nosini  anglatadi.  Televizor -   bu 

radiopriyomnik singari uskuna,  lekin birmuncha murakkab tuzilishga 

ega.  U  nafaqat tovushni,  balki  tasvirni  ham  qabul  qilib  uzata  oladi. 

Televizorning  uzatgichi  antenna  bilan  birgalikda  televizion  minora- 

da  joylashgan.  U  yerdan  barcha  televizor  antennalariga  ko'rinmas 

radioto'lqinlar  yetib  keladi.  Tasvirni  masofaga  uzatishni  bundan  80 

yil  muqaddam sinab ko'rishgan.  Uzatilgan tasvir pochta markasidek 

o'lchamda  bo'lgan.  Muntazam  ravishdagi  teledasturlar  1936-yildan 

Germaniya  va  Buyuk  Britaniyada,  Moskvada  1939-yildan  uzatila 

boshlangan.  Ilk televizorlar tasvirni oq va qora ranglarda ko'rsatgan. 

Rangli televizorlar esa 1960-yillarga kelib paydo bo'lgan.

Bugungi  kunga  kelib teleantennadan  signal  kelmasa  ham  televi­

zor  ko'rish  mumkin.  Sevimli  film  va  dasturlarni  maxsus  tasm a  yoki 

kompakt  diskka  yozib  olib,  so'ng  uni  istalgan  vaqtda  yana  ko'rish 

mumkin. 

1930-yillarda 

shu 

yo'l  orqali  tovushni  yozib  olish 

usuli  o'ylab  topildi.  Bir  tarafi- 

dan  tem ir asosidagi  kukun  bi­

lan  qoplangan  ingichka  plast- 

massa tasma yaqinlashtirilgan 

magnitning  tortishuvini  eslab 

qolish  qobiliyatiga  ega  ekanli- 

gi  ma’lum  bo'ldi.  Endi faqatgi­

na  shu  tasmani  bir xil  tezlikda 

harakatlantirib,  tovushni  elek- 

tromagnitdagi  magnit maydon 

tebranishiga  o'tkazish  qoldi, 

xolos.  Shunday  yo'l  bilan  to ­

vush  tasmaga  yozilib  qoladi.

Dastlabki televizor ekranining 

ustki qismida,  kattalashtirib 

ko'rsatuvchi oyna bo'lgan

---

Videomagnitofon videotasm ani 24 kadr tezligida aylantiradi, 

shunda tasvir kinofilm lardagi singari «jonlanadi»

Tasmani  ortga  aylantirib,  qaytadan  elektrom agnit  ustidan  yurgizila- 

di,  shunda  yozib  olingan  tovush  o'qiladi.  Tasmaga  yozilgan  tovush 

tebranishlarini  ovoz tebranishlariga  o'tkazib,  yozuvni  eshitish  m um ­

kin.  Shu  tarzda  «m agnitofon»  yaratildi.  Keyinchalik  muhandislar 

magnit tasmaga faqat ovoznigina emas, balki tasvirni ham yozib olish 

mumkinligi  haqida  bosh  qotira  boshlashdi.  Oradan  ko'p  o'tm ay v i­

d e o m a g n ito fo n la r ixtiro qilindi.  U xuddi magnitafon singari  ishlaydi. 

Ular orasidagi farq shundaki, videosignal tovush singari yo'lak bo'ylab 

emas,  tasmaning  bir  tarafidan  ikkinchi  tarafiga  bir-biriga  parallel 

qiya chiziq bo'ylab yozilgan. Har bir chiziq alohida bir kadr hisoblana­

di. Bu usuldagi yozuv, analog yozuvi deb ataladi. Hozirgi kunda yana­

da qulayroq bo'lgan raqamli yozuv usuli kirib kelgan.  Bunda signallar 

nol va birlardan iborat bo'lgan kompyuter kodiga o'tkaziladi.  Bu kod- 

ni lazer nuri yordamida kom pakt diskka tushiriladi.

Signalni yozib  olish ning bu  usuli analog Ii deb ata­

ladi.  Bugungi kunda  uning o'rnini anchagina qulay 

form at -   raqam li signal egalladi.  Signal nollar va  birlardan 

iborat kom pyuter kodiga  o'tkaziladi,  so'ngra  esa  lazer nUr­

iah yordam ida kom pakt diskka o'tkaziladi.

---