•d a V r n a s h r iy o t I t o s h k e n t

Lui  Lyum yerlar  bo'lishgan.  Ular  o'ylab  topgan  g'oya  hozirga  qadar 

kino  san’atining  asosi  hisoblanadi.  Kinokamera  harakatlanayotgan 

plyonkaga tasvirni tushiradi, kinoapparat esa uni xuddi shunday tez- 

likda -  bir soniyada 24 kadrni bizga ko'rsatadi.  Inson ko'zlari esa alo­

hida kartinkalarni ilg'amaydi, balki uzluksiz harakatni ko'radi.

Kinoapparat fotografiyani «jonlantirdi» va uni kinoga aylantirdi

---

Masofaga tovush uzatish

End  qadimgi  masofaga  xabar  beruvchi  vosita  bu  do'm biraga 

urish va gulxan tutuni bo'lgan. Aynan shu usullar yordam ida odam ­

lar  bir-birlariga  dushman  yaqinlashayotgani  va  tabiiy  ofat  haqida 

darak  berishgan.  Ammo  uzoq  masofalarga  tovush  va  tutun  yetib 

bormagan,  natijada  kerakli  manzillarga  xabar  bera  olishmagan. 

Bunday holatlarda nima qilmoq  kerak?

XIX asrga kelib bu azaliy muammo elektrom agnit te le g ra f orqali 

hal etildi.  Bu  ixtironi  am erikalik rassom  Sam uel  M o rze  1837-yilda 

yaratdi.  Simlar orqali elektr razryad yuborib,  tovushni olis m asofa­

larga  yetkazib  berish  mumkin  bo'ldi.  Morze  maxsus  alifboni  ham 

ishlab  chiqdi.  Mazkur alifbodagi  harflar  uzun  va qisqa tovushlar -  

nuqta  va  tire  bilan  belgilandi.  Okeanlar tubi,  to g ‘lar,  daryolar,  da- 

lalar,  shahar  va  qishloqlar  bo'ylab  telegraf  simlari  tortildi.  Biroq 

muammo shu ediki  har doim  ham  o'zaro  bog'lanib  bo'lm asdi,  ma- 

salan,  kemalarda qanday qilib aloqa o'rnatish mumkin? Bu savolga 

bir vaqtning  o'zida,  1880-yil  rus  muhandisi  Aleksandr  Popov va

italiyalik  radiotexnik  Gul- 

yelmo M arkoni javob be- 

rishdi. Ular o'zaro bexabar 

holatda,  agar  elektruch- 

qunli  razryadnikni  uzun 

elektruzatgich -  antenna- 

ga  ulansa,  efirga  o'zidan 

elektrom agnit  to'lqinlarini 

uzata  boshlashini  payqab 

qolishdi.  Bu  to'lqinlarni 

esa  har  qanday  masofa- 

dan  turib  yana  bir  xuddi

Ilkradiopriyom nikradioto‘lqinlarni

 

shunday  antenna  orqali

qabulqilgandayoqjiringlagan

 

qabul  qilib  olish  m umkin-

---

Dastlabki telefonlarning 

k rinishi hozirgilaridan 

tubdan farq qilgan