•d a V r n a s h r iy o t I t o s h k e n t

Qum 

soati 

ichidagi 

qum  bir  idishdan  ikkin­

chi  idishga o'rtada qoldirilgan teshik orqali 

0

‘tadi.  Tepa shishadagi 

barcha  qum  pastga  tushgach,  soat  teskarisiga  to ‘nkarib  qo'yiladi 

va yana xuddi shu tarzda davom etadi.

M exanik soatlar 0 ‘rta asrlarda Yevropada paydo  bo'lgan.  Soat 

millari  zanjirga  o'rnatilgan  tosh  yordam ida  harakatlangan.  Tosh 

aylanachalarga  birlashtirib  qo'yilib,  pastga  tortib  turgan.  Keyinroq 

soat  millari  aniq  vaqt oralig'ida  harakatlanishi  uchun  ichidagi  ayla- 

nalarning  chekka qismini  qirrali  qilib  yasay  boshlashgan.  Shundan 

key in soat millari tez aylanmasdan, sekin harakatlana boshlagan.

Toshli  soatlarni  devorga  osish  mumkin  bo'lgan,  biroq  ularni  olib 

yurishning iloji yo'q edi.  Ilk cho‘ntak soatlarni XVI asrda nemis us- 

tasi  P ete r  Genleyn  ixtiro  qilgan.  U  soat  ichidagi  toshni  prujinaga 

almashtirgan  va  ularni  bo'yinga  osib  yoki  cho'ntakda  olib  yurish 

mumkin bo'lgan.

Qulayligi  bilan  ajralib turadigan  q o ‘l  soatlari  1809-yilda  om m a­

ga kirib  keldi.  Istalgan vaqtda vaqtni  bilib turishning  imkonini  bera- 

digan bunday qo'l soatlarini odam lar yuqori baholashdi.

---