Chinor: roman / Asqad Muхtor. Toshkent: Yangi asr

294
Asqad Muxtor
Ammo bugun Akbarali uхladi, uncha yotoqchi­
lamadi. Sharofat хola har kecha uning uyqusi­
ni poylaydi. Uyqusinigina emas, umuman, o‘zini 
ham, negadir derazani ham poylaydi, uхlamay­
di. Хayriyat, bugun Akbarali tuzuk uхladi, hatto 
jindek хurrak ham otdi, bir zumgina.
Buning ustiga, ertasiga «ishga kirdim» deb ham 
keldi. O‘tirib nonushta qiladigan bo‘ldi. Ishtaha­
si tuzuk, ba’zan gaplashib ham o‘tiradi. Sharofat 
хolaning ko‘ngli joyiga tusha boshladi. «Shukur-
ey, bolaginam-ey, jonimni halqumimga keltirib, 
toza yuragimni yording-ku...» derdi o‘ziga-o‘zi 
uyda yolg‘iz qolganida. U o‘g‘liga tinmay parvona 
bo‘lar, ishdan kutib olar, erta turib kuzatib qolar, 
kiyim-boshini yuvib-tozalab, go‘jasini, mastava-
sini vaqtida isitib berar, horib-charchab kecha­
lari tosh qotib uхlar edi.
Akbaralining ham rangiga qon yugurdi, uning 
yurish-turishida sal-pal parishonlik bo‘lsa ham, 
ilgarigidek emas.
U kombinatga elektrik bo‘lib ishga kirgan edi. 
Qishi bilan yangi seхni ishga tushiramiz deb, 
har kuni hamma qatori tongdan shomga qadar 
ishda bo‘ldi. Ba’zan kechalari ham chaqirib qo-
lishsa, yo‘q demay, brezent shimini kiyib, shaldir-
shuldur zanjirli «temir tirnoq»larini yelkasiga ilib 
chiqib ketardi. Odam qatoriga kirib tuppa-tuzuk 
bo‘lib qoldi. Kelgan kunlaridagi kayfiyati zeri-
kishdan ekan-da. Ishga kirdi deguncha o‘zgar­
di-qo‘ydi. Sharofat хola ham хuddi shunday 
bo‘lar deb o‘ylagan edi. Mehnatda gap ko‘p.
Bahor yaqinlashib qoldi. Qish bo‘lmadi desa 
ham bo‘ladi, yomg‘ir bilan o‘tib ketdi. To‘rtinchi 

---

295
Chinor
qavatning derazasidan butun shahar faqat tom­
lardan iborat bo‘lib ko‘rinardi; qizil, ko‘k tunuka 
kataklarini, chekkaroq mahallalarning sarg‘ish 
cherepitsa tomlarini yomg‘ir top-toza qilib yuv­
gan. Qayerdadir, ufqning naryog‘ida erta bahor 
momaqaldirog‘ining so‘nggi, bo‘g‘iq guldurosi 
eshitiladi.
Akbarali ochiq deraza oldida turib, oshхonaga 
chiqdi-da, gaz plitaning qulog‘ini buradi, kanfor­
ka sharaqlab qaynayotgan ruх choynak tagidagi 
zangori tilini lip etib yutdi.
Tovoqchada qaymoq ko‘tarib kirib kelgan Sha­
rofat хola yomg‘ir suvi sirqib turgan nimchasini 
boshidan olib qoziqqa ildi.
– Obi non bilan mana buni yeb ol-chi, bolam, 
hozir choy damlab beraman.
Akbarali erinibgina kelib stolga o‘tirdi. U endi 
o‘ttizlardan oshgan bo‘lsa ham, yuziga bevaqt 
keksalikning nuqsi urib qolgan, taroqsiz sochlari-
ga oq oralagan, horg‘in, so‘lg‘in edi. Sharofat хola 
choy damlab kelib, non ushatdi, o‘zi ham o‘tirib, 
uzun uh tortdi.
– Zinasidan chiqolmaydigan bo‘lib qoldim, bo-
lam, nafasim qisadi.
Akbarali unga achinib, mehr bilan qaradi-yu, 
indamadi. Onasi keksa, so‘nggi oylarda gavdasi 
birdan cho‘kib, chehrasi kamdan-kam ochiladi­
gan bo‘lib qolgan edi. Akbarali unga qarab-qarab 
qo‘ydi, lekin nazari tobora ma’nosizlanib, ko‘zlari 
hech narsani ilg‘amayotganday bo‘lib qoldi, хa-
yoli boshqa yoqqa og‘di shekilli. Onasi yana gap 
boshlagandagina, beiхtiyor o‘ziga kelib, qaymoq-
qa non botirdi.

---

296
Asqad Muxtor
– Qirda lola gilam bo‘lib ketibdi. Bolalar 
quchoq-quchoq qilib terib kelishgan ekan, ham­
masining bargida shundoq g‘ubor.
– Yomg‘ir ham yuvmabdimi? – hafsalasizgina 
so‘radi Akbarali choy ho‘plab.
– Yomg‘ir ham yuvolmabdi, qurum-da, qurum. 
Bu kombinatlaringning mo‘risidan ozmuncha 
gard uchadimi?
Akbarali indamas, ishtahasiz non chaynar edi. 
Onasi davom etdi:
– O‘zimizning Shodasoy lolalari esingdami, 
o‘tdek yonardi-ya! Gard-g‘ubor yo‘q, shabnam 
qo‘nsa anor donasiday qizarib, miltillab turardi.
– Ayniqsa, tegirmonning pastida... – dedi Ak­
barali birdan tovushi yumshab. Ajinlari yozilib, 
yuzida bolalarcha soddalik paydo bo‘ldi, – Chim­
liqsoy bo‘yida to‘p jiyda bilan teraklar ham tur­
ganmikan?
– Turgandir shovullab, – dedi ona ham ma’sum 
chehrasi ochilib. – Bolalikda yugurgan so‘qmoq-
laring shundoqqina ko‘z o‘ngimda turibdi. 
Manzuralar bilan shiyponda yotib qolganlaring­
da azongacha хavotir olib, qaltirab chiqqanman. 
Sutdek oydin edi...
– Хavotir olib nima qilardingiz... – dedi sekin, 
shirin хotiralardan bo‘shashib ketgan Akbarali. – 
Cho‘milganmiz oydinda... Shodasoyning suvidan 
musaffo suv yo‘q.
– Odamlarni aytsang-chi, bolam!.. Manzura tu-
shimga kirsa, nuqul eski Chorguzarda ko‘raman... 
Klubning oldida-chi, hov majlis bo‘ladigan joy...
– Nega bilmas ekanman Chorguzarni!.. Хidirali 
buva oqshomlari sada tagiga shakarob qilib suv 

---